Ἀπόψεις - Μαρτυρίες

Ἄνοιγμα ὅλων τῶν κειμένων

• Jacqueline de Romilly, Καθηγήτρια στὴν Σορβόννη (1957), πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στὸ Collège de France (1973), Ἀκαδημαϊκός (1988), ἐπίτιμη Ἑλληνίδα ὑπήκοος (1995) καὶ πρέσβης τοῦ Ἑλληνισμοῦ (2000):
  
  Ἀγαπητὲ κύριε, ἐπιθυμῶ σφόδρα τὴν διατήρηση τῶν τόνων... συνέχεια
• ✝Peter Fraser, Ἐπίτιμος Λέκτωρ τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Ὀξφόρδης:
  
  Χάρηκα πολὺ ὅταν ἄκουσα γιὰ τὴν Κίνηση Πολιτῶν γιὰ τὴν ἐπαναφορὰ τοῦ πολυτονικοῦ συστήματος... συνέχεια
• Alain Segonds, ἑρευνητὴς στὸ CNRS, γενικὸς διευθυντὴς τῶν ἐκδόσεων Les Belles Lettres:
  
  Ἀγαπητὲ φίλε, ἄργησα πολὺ νὰ σᾶς ἀπαντήσω πάνω στὸ λεπτὸ αὐτὸ ζήτημα [τῶν τόνων], ὄχι ἐπειδὴ... συνέχεια
• Γρηγόρης Σηφάκης, Ὁμότιμος Καθηγ. Ἀρχ. Ἑλληνικῆς Φιλολογίας Πανεπ. Θεσσαλονίκης & Πανεπ. Νέας Ὑόρκης:
  
  Γιατί ἐμμένω στὸ πολυτονικὸ σύστημα τονισμοῦ; Μιὰ σύντομη—ὅσο καὶ ἀκριβής—ἀπάντηση θὰ ἦταν:... συνέχεια
• Ζυράννα Ζατέλη, Συγγραφέας:
  
  Χρησιμοποιῶ τόνους καὶ πνεύματα στὴ γραφή μου γιατὶ, πρὶν ἀπ᾿ ὅλα, μοῦ ἀρέσουν καὶ τ᾿ ἀγαπῶ·... συνέχεια
• Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης, Συγγραφέας:
  
  Θυμᾶμαι βρισκόμουν μέσα στὴν πισίνα, στὸ πλαίσιο τῆς ἑβδομαδιαίας ὑδροθεραπείας μου, ὅταν... συνέχεια
• Γιῶργος Μπρουνιᾶς, Συγγραφέας:
  
  Θὰ ἔλεγα τώρα ποὺ μοῦ ζητιέται γιατὶ πρὶν τὸ θεωροῦσα δεδομένο δίχως πολλὲς πολλὲς ἐξηγήσεις... συνέχεια
• Carlos Steel, Καθηγητὴς ἀρχαίας ἑλληνικῆς φιλοσοφίας στὸ Πανεπιστήμιο τοῦ Leuven (Βέλγιο):
  
  Εἶμαι ἑρευνητὴς στὸ τομέα τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς φιλοσοφίας καὶ ἐπιμελητὴς ἀρχαίων κειμένων... συνέχεια
• Concetta Luna, Ἑρευνήτρια στὴ Scuola Normale Superiore, Pisa (Ἰταλία):
  
  Ὅπως ἑκατομμύρια ἄλλοι νέοι Ἰταλοὶ ποὺ πέρασαν ἀπὸ τὸ Κλασσικὸ Λύκειο, ἔμαθα ἀρχαῖα Ἑλληνικὰ... συνέχεια
• Philippe Brunet, Καθηγητὴς ἀρχαίας ἑλληνικῆς φιλολογίας στὸ πανεπιστήμιο τῆς Rouen (Γαλλία):
  
  Ἡ ἀπόφαση τῆς μετάβασης ἀπὸ τὸ πολυτονικὸ στὸ μονοτονικὸ σύστημα ἀνήκει στοὺς Ἕλληνες καὶ δὲν μπορῶ νὰ ἐπέμβω στὴν ἐπιλογή τους· μπορῶ ὅμως... συνέχεια
• François Patte, Μαθηματικὸς - Σανσκριτολόγος, καθηγητὴς στὸ Παρίσι 5:
  
  Πρὶν μερικὰ χρόνια ἄνοιξα μία ἑλληνικὴ ἐφημερίδα καὶ ἔμεινα ἔκπληκτος... συνέχεια
• Vernon E. Kooy συνταξιοῦχος Καθηγητὴς φιλοσοφίας καὶ σχεδιαστὴς γραμματοσειρῶν, Hastings, Nebraska, ΗΠΑ:
  
  Νομοθετῶντας τὸ μονοτονικὸ σύστημα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα πολὺ ἁπλὰ «ἀποβλακώθηκε»... συνέχεια
• Φειδίας Ν. Μπουρλᾶς, Πληροφορικός:
  
  Εἴκοσι τρία χρόνια μετά, ξαναβρῆκα τὸ χαμένο, ἀγαπημένο πολυτονικό μου!... συνέχεια
• Χρυσόστομος Παπασπύρου, Χημικὸς - Γλωσσολόγος, ἐκπαιδευτικὸς στὸ Εἰδικὸ Ἑνιαῖο Λύκειο Κωφῶν & Βαρηκόων Ἁγίας Παρασκευῆς:
  
  Εἶμαι ἀνήκοος. Ὅταν ἤμουν τριῶν χρονῶν περίπου, ἔχασα ὁριστικὰ τὴν ἀκοή μου. Ἔκτοτε δὲν θυμᾶμαι πλέον... συνέχεια
• Νῖκος Δημητριάδης, Φιλόλογος:
  
  Σκοπὸς τοῦ Ὀργανισμοῦ γιὰ τὴν Διεθνοποίηση τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας εἶναι νὰ διαδώσει... συνέχεια
• Δημήτριος Φιλίππου, Μηχανικός:
  
  Πρῶτα-πρῶτα θὰ πρέπει νὰ πῶ πὼς δὲν εἶμαι ἀπὸ τοὺς ὑπέρμαχους τοῦ πολυτονικοῦ, ἀλλὰ... συνέχεια
• Νικόλαος Βεντούρας, Πληροφορικός:
  
  Τὰ ἐπιχειρήματα τόσο τῶν (ἐπονομαζόμενων) προοδευτικῶν ὅσο καὶ τῆς (ἐπονομαζόμενης) δεξιᾶς ἐκκινοῦν ὅλα... συνέχεια
• Γιάννης Γκέκας, Ἰδιωτικὸς ὑπάλληλος:
  
  Γεννήθηκα μετὰ τὴν καθιέρωση τοῦ μονοτονικοῦ συστήματος καὶ ἔτσι διδάχτηκα τὸ πολυτονικὸ... συνέχεια
• Ἀνδρέας Σταλίδης, Μαθηματικὸς - Ἀναλυτής:
  
  Δὲν θὰ ἀσχοληθῶ μὲ τοὺς λόγους ἐπαναφορᾶς τοῦ πολυτονικοῦ. Ὑπάρχουν ἐμπεριστατωμένες ἀναλύσεις ἀπὸ ἀξιόλογους ἀνθρώπους... συνέχεια
• Γιῶργος Βαλσάμης, Διευθυντὴς τοῦ ellopos.net:
  
  Ὁ πλοῦτος τῆς γλωσσικῆς μας παράδοσης δὲν σημαίνει μόνο περισσότερες λέξεις, ἀλλὰ... συνέχεια
• Κατερίνα Σωκρατίδου, Ὑπάλληλος σὲ ναυτιλιακὴ ἑταιρεία:
  
  Ἡ ἐφαρμογὴ τοῦ μονοτονικοῦ μέ βρῆκε μαθήτρια Γυμνασίου ποὺ σημαίνει ὅτι εἶχα ἤδη διδαχθεῖ τὸ πολυτονικὸ σύστημα γιὰ 7 χρόνια. Στὴν ἀρχὴ... συνέχεια
• Νῖκος Θεοδώρου, Μαθηματικός:
  
  Μὲ τὸ πολυτονικὸ σύστημα ἦρθα σὲ ἐπαφὴ ἀρκετὰ μικρός, στὰ χρόνια τοῦ Δημοτικοῦ, ὅταν ἡ μητέρα μου,... συνέχεια
• Ἰακὼβ Δ. Ἀδάμης (Jacob J. Adams), Μαθητὴς λυκείου στὶς Η.Π.Α.:
  
  Ὁ κόσμος μας εἶναι κόσμος πολλαπλῶν ἐπιλογῶν. Ἐπιλέγουμε τί θὰ φᾶμε καὶ τί θὰ φορέσουμε. Ἐπιλέγουμε τὰ ἐπαγγέλματά μας καὶ τὰ χόμπυ μας.... συνέχεια
• Χατζηνικολάου Δημήτριος, Καθηγητὴς ἀγγλικῆς:
  
  Γιατί δὲν ἐγκρίνω τὴν μονότονο καὶ ἀπνευμάτιστο γραφή.... συνέχεια
• Αὐγουστῖνος Τσιριμῶκος, Δημοσιογράφος:
  
  Ἀνήκω στὴ γενιὰ ποὺ διδάχτηκε τὸ πολυτονικό σὲ ὅλες τὶς βαθμῖδες τῆς ἐκπαίδευσης, ἀφοῦ καὶ τὰ φοιτητικά μου χρόνια... συνέχεια
• Νικόλαος Παπαδόπουλος, Καθηγητὴς Φυσικῆς Ἀγωγῆς:
  
  Ὁδεύω αἰσίως πρὸς τὴν πέμπτη δεκαετία τῆς ζωῆς μου. Εἶμαι καθηγητὴς φυσικῆς ἀγωγῆς.... συνέχεια
• Ἀρχιμήδης Ἀναγνώστου, Ἰατρὸς-εἰδικευόμενος Μικροβιολόγος:
  
  Ἐμένα τὸ μονοτονικὸ μὲ βρῆκε στὴν τρίτη γυμνασίου ἀλλὰ ποτὲ δὲν τὸ συμπάθησα. Νὰ πῶ τὴν ἁμαρτία μου,... συνέχεια
• Ἰωάννης Βαμβακᾶς, Φυσικὸς στὸ Ἑλληνικὸ Κέντρο Θαλασσίων Ἑρευνῶν:
  
  Μεταξὺ 1975 καὶ 1977 ὁ καθηγητὴς Χρῆστος Γιανναρᾶς ἐπιφυλλογραφοῦσε στὴν Ἀθηναϊκὴ ἐφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ». Σ᾿ ἕνα του ἄρθρο,... συνέχεια
• Δημήτρης Σ. Ταμπάογλου, Ἠλεκτρονικὸς Μηχανικός:
  
  Τὸ μονοτονικὸ ὅπως εἶναι γνωστὸ πέρασε στὴν Ἱστορία τῆς Γραφῆς τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας μὲ ἐμβόλιμο νομοσχέδιο, νύχτα... συνέχεια
• Μαρία Κονταρίνη, Συνταξιοῦχος Ἰδιωτικὴ Ὑπάλληλος:
  
  Ὁ ἱστοχῶρος σας μὲ εὐχαρίστησε ἰδιαίτερα. Βέβαια ὑπάρχουν κάποιοι καθηγητὲς, συγγραφεῖς ποὺ ὑποστηρίζουν σθεναρὰ τὸ πολυτονικό. Εἶναι ἐνθαρρυντικὸ ἀλλὰ... συνέχεια
• Δημήτρης Ἀρμάος, Καθηγητὴς φιλόλογος, ἐπιμελητής, ποιητής, δοκιμιογράφος:
  
  Δὲν ἔχω κάτι νὰ προσθέσω σὲ ὅσα ἔχουν γραφτεῖ ὑπὲρ τοῦ πολυτονικοῦ καὶ ἔχετε συγκεντρώσει στὸν ἱστοχῶρο σας. Ὅσο γιὰ τὶς ἐμπειρίες μου, δὲν ὑπῆρξαν τραυματικές: ἔχω συνεργαστεῖ μὲ διάφορους ἐκδότες ὡς ἐπιμελητής, καὶ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον δὲν μοῦ δημιούργησαν προβλήματα. Φυσικά, ὡς χρήστη ἐντύπων (ὡς ἀναγνώστη), μὲ καταθλίβει ἡ αἴσθηση πὼς ἀναπόφευκτα γεμίζουμε τὶς βιβλιοθῆκες μας μὲ σκουπίδια, μὲ ὅλο καὶ περισσότερα σκουπίδια ὅσο περνάει ὁ καιρός. Ἐντούτοις εἶμαι πολὺ ἀπαισιόδοξος γιὰ τὴν τύχη αὐτῆς τῆς ὑποθέσεως, κ. Χαραλάμπους. Θὰ ξέρετε καλύτερα ἀπὸ μένα ὅτι σὲ ζητήματα τεχνολογίας ἡ κοινωνικὴ καὶ πολιτισμικὴ λειτουργία ὑπόκειται στοὺς νόμους τῆς ἀγορᾶς μὲ μιὰ λογικὴ ποὺ ὑπερβαίνει κάθε ἀνθρώπινη οἰκονομία (θυμηθεῖτε πῶς ἐπελέγη λ.χ. τὸ σύστημα ἐκπομπῆς τῶν τηλεοράσεων: προτιμήθηκε τὸ χειρότερο, καὶ πέρασαν χρόνια διαρκῶν βελτιώσεών του, μὲ κόπο καὶ χρῆμα — ἐπειδὴ εἶχαν πρυτανεύσει συγκεκριμένα συμφέροντα...). Ἔπειτα, καὶ ἡ κουλτούρα μας σήμερα εἶναι στερημένη λαϊκοῦ ἐρείσματος. Αἰθεροβάμονες ἴσως ὄχι, δὲν εἴμαστε (δεδομένου ὅτι δὲν ὑποστηρίζουμε κάποια ἀναπόδεικτη ἢ ψευδὴ ἀξία), ἀλλὰ νοσταλγοὶ «χαμένοι ἀπὸ χέρι» μᾶλλον ναί. Φαντάζεστε μὲ τί θλίψη βλέπω νὰ κυκλοφοροῦνται ἀράδα ἀπὸ τὸ συγκρότημα Λαμπράκη μονοτονισμένα ὁρισμένα ἀπὸ τὰ καλύτερα ἔργα τῆς λογοτεχνίας μας, παραβιάζοντας ἀκόμη καὶ τὴ σχετικὴ βούληση τῶν συγγραφέων τους... Ἢ νὰ δημοσιεύεται ἐπ᾿ ἐσχάτων μονοτονικὰ ἡ Ἑλληνικὴ Ἰδιαιτερότητα τοῦ Κ. Καστοριάδη — λὲς καὶ ἀπευθύνονται στὸ πνεῦμα τοῦ φλογεροῦ πολυτονιστῆ οἱ συντελεστὲς τῆς ἔκδοσης ὡς νέοι Ἀχιλλεῖς (παραφράζω τὴν ἰλιαδικὴ ρήση): «Ἔ, πέθανε λοιπὸν κι ἐσύ, καημένε μου! Πεθάνανε κι ἄλλοι καλύτεροί σου.» (Μένω σὲ λίγα ἀπὸ τὰ πολλά...) Ἔχω τὴν ἐντύπωση ὅτι σὲ ἐπίπεδο πολιτισμοῦ δυὸ κυρίως ἐπιστημονικὲς κοινότητες ἀποτελέσανε τοὺς ὀλετῆρες μας (καὶ οἱ ἐλάχιστες ἐξαιρέσεις στὸ ἐσωτερικό τους προσεπικυρώνουν κι αὐτὸν τὸν κανόνα): οἱ ἀσεβεῖς ἀρχιτέκτονες καὶ οἱ αὐτιστικοὶ γλωσσολόγοι (διόλου τυχαῖα, δυὸ κοινότητες μὲ πολὺ περιορισμένες διαμάχες στοὺς κόλπους τους). Τὸ πολυτονικὸ ἔπεσε θύμα τῶν δεύτερων (οἱ ὁποῖοι, ἀντὶ νὰ παρακολουθοῦν καὶ τοὺς προβληματισμοὺς γλωσσῶν ὁμότιμων, ἀρχαίων, σὰν τὶς ἰνδουιστικὲς ἢ τὶς κινεζικές, ἀλληθωρίζουν σταθερὰ κατὰ τὶς πιὸ ὕποπτες κι ἐπιπόλαιες θεωρίες τῆς Δύσης, τὶς ἀπολύτως προπετεῖς ἀκόμη καὶ ἔναντι τῆς καταδίκης τοῦ γραπτοῦ λόγου, οἱονεὶ ἀναφορικοῦ, ἀπὸ τὶς προόδους τῆς ψηφιακῆς τεχνολογίας)· ἀλλὰ καὶ τῆς μνησικακίας ἐπίσης, ποὺ γεννοβόλησε ἡ καταδίκη τοῦ Ι.Θ. Κακριδῆ ἀπὸ ἕνα ἐπηρμένο ἀθηναϊκὸ πανεπιστήμιο μέσα στὴν ἀντάρα τοῦ πολέμου (δὲν τοὺς ἔφτανε ὁ Συκουτρῆς! θέλανε κι ἄλλο «ἀκριβὸ κρέας» στὴ μηχανή τους...). Ξέρω πὼς οἱ νηφάλιες κρίσεις δὲν ἔλειψαν (ὁ ἱστοχῶρος σας, εὐτυχῶς, εἶναι κι ἐπ' αὐτοῦ διαφωτιστικός), ἀλλὰ σημασία ἔχει ἡ ἀπόφαση, καὶ τὸ τραῦμα ποὺ προκάλεσε. Ἡ Θεσσαλονίκη δὲν συγχώρεσε ποτὲ τὴν Ἀθήνα. Καὶ στὶς ἀθρόες δικαιώσεις τῶν φιλολογικῶν της ἐπιλογῶν ἦρθε νὰ προστεθεῖ ἐκ δυσμῶν καὶ τὸ πρωτεῖο τῆς «χρήσης» καὶ τῆς «οἰκονομίας» στὶς γλωσσικές μας πεποιθήσεις. Μπροστὰ σὲ αὐτὴ τὴν κακοδαιμονία, ἡ σὺν τοῖς ἄλλοις καταγγελλόμενη ἔλλειψη πειθαρχίας τῶν ὀπαδῶν τοῦ πολυτονικοῦ σὲ ἕνα πρότυπο εὐρείας ἀποδοχῆς εἶναι ἀσήμαντο πταῖσμα· ἄλλωστε, δὲν λείπουν καὶ συνετὲς ἐφαρμογές (ἐξέχοντες ἐκδοτικοὶ οἶκοι, ἡ Ἄγρα, τὸ ΜΙΕΤ κ.ἄ., δίνουν τὸ καλὸ παράδειγμα). Τὸ πρόβλημα εἶναι ἀλλοῦ: στὴν πλατιὰ λαϊκιστικὴ συναίνεση, ποὺ συνδαυλίζει καὶ τυφλώνει ἡ ἄγρια καὶ παρατεινόμενη, πέραν πάσης ἐναλλακτικῆς προοπτικῆς, συνθήκη τῆς παγκοσμιοποιημένης δυστυχίας. Δὲν τρέφω λοιπὸν ψευδαισθήσεις: ἡ δυνατότητα νὰ ὀξυνθεῖ κάποτε ἡ εὐαισθησία τοῦ λαοῦ μας, νὰ ἐξαφθεῖ τὸ ἐνδιαφέρον του γιὰ ποιότητες τοῦ παρελθόντος, ἀκόμη καὶ γιὰ ὅσες ἀπὸ τὶς σωζόμενες κινδυνεύουν νὰ σβήσουν —ἡ δυνατότητα αὐτή, ἡ πιθανότητα αὐτή, τὸ ἐνδεχόμενο αὐτò— ἔχει χαθεῖ. Μολονότι, ὅμως, μᾶς ἔχει λείψει ὁ κυριότερος ἀρωγός, ἡ πολιτικὴ βούληση (καμιὰ βασικὴ παράταξη δὲν στηρίζει τὸ αἴτημα ἐπιστροφῆς στὸ πολυτονικό, μηδὲ οἱ ἀριστερές —ὅσες τουλάχιστον διακηρύσσουν τὴν ἀντίθεσή τους στὸν λαϊκισμό—, ποὺ θὰ ἔπρεπε νὰ τὸ θεωροῦν «ὑπόθεση τιμῆς» τους, καὶ ὄχι νὰ τὸ παραθεωροῦν εἴτε στὸ ὄνομα παράλληλων, ἀπολύτως σεβαστῶν, ἐννοεῖται, προτεραιοτήτων τῆς ἐπιβίωσης εἴτε ἐν σιγῇ), ἡ ἀντίσταση βεβαίως δὲν πρέπει νὰ σταματήσει. Κρατάει σὲ ἐγρήγορση κάποιες συνειδήσεις καί, ἀλίμονο, διαφυλάσσει τὴ θλιβερὴ εἱμαρμένη νὰ μὴν πεθάνουμε κι ἐμεῖς, οἱ τελευταῖοι τῶν τελευταίων, μέσα σὲ ἕνα βαλτοτόπι ποὺ θὰ ἔχει μὲ ἀδιανόητη ταχύτητα ἐξαπλωθεῖ παντοῦ. Πολὺ πιθανὸν ὁ πολιτισμὸς ποὺ γνωρίσαμε νὰ ἔχει ὡς πεπρωμένο του ἔτσι ν᾿ ἀπαλειφθεῖ. Καὶ οἱ ἀνίδεοι ἐπιστήμονες ποὺ ἀνέφερα ἴσως νὰ εἶναι ἁπλῶς ἄβουλα ὄργανα τῆς μοίρας. Εἴδατε πόσο ἐπέμεινα στὴν ἔννοια τῆς «μοίρας»; Πρέπει κανεὶς νὰ δίνει προσοχὴ στὴ ροὴ τῶν συγκυριῶν, ἰδίως ὅταν εἶναι ἀπευκταῖες. Καί, λοιπόν: ὅσο ὑπάρχει ἐλπίδα νὰ ξαναγίνει ἡ Ἀθήνα μιὰ ὄμορφη πόλη, ἄλλο τόσο ὑπάρχει καὶ νὰ ξαναγράψουμε μαζικὰ τὴ γλώσσα μας μὲ ἀξιώσεις (δὲ λέω ὀρθά, γιατὶ ἡ ἔκφραση καὶ ἡ ὀρθογραφία ξεφεύγουν ἀρκετὰ ἀπὸ τὸ ζητούμενο). Μερικὰ ἀπὸ τὰ μέλλοντα δὲν τὰ γνωρίζουν μονάχα οἱ θεοί.
• Γιάννης Φλυτζάνης, Φοιτητὴς Νομικῆς:
  
  Ὅταν πῆγα σχολεῖο ἕνα μέρος τῆς ἱστορικῆς ὀρθογραφίας τῆς ἐλλληνικῆς γλώσσας (ἤγουν τὸ πολυτονικὸ) εἶχε πλέον παύσει νὰ διδάσκεται. Ἡ ἀγάπη μου ὅμως γιὰ τὰ ἀρχαία ἑλληνικὰ... συνέχεια
• Ἀθηνᾶ Ἀντωνιάδου, Πτυχιοῦχος στὴν Συντήρηση Ἀρχαιοτήτων:
  
  Πρὶν ἀπὸ δώδεκα χρόνια, καὶ ἐνῷ ὁ μεγάλος μου υἱὸς ξεκινοῦσε τὸ νηπιαγωγεῖο, μὲ τρόμο ἀνακάλυψα πὼς παρουσιάζει μαθησιακὲς δυσκολίες, δυσλεξία.... συνέχεια