Ἑλληνικά   English  
Title

Καὶ πάλι τὸ πολυτονικό

[τοῦ Χρήστου Μαλεβίτση, ἀπὸ τὸ βιβλίο «Παράκτιοι ἄνθρωποι», ἐκδόσεις Εὐθύνη, σειρὰ Ἀναλόγιο ιγʹ, 1996.]

Τὸ γλωσσικὸ ζήτημα θὰ ταλαιπωρεῖ ἐπὶ μακρὸν τὴν ἑλληνικὴ κοινωνία, διότι τοῦτο ἀπέκτησε ἰδεολογικὲς σκληρύνσεις. Ἡ καθιέρωση λ.χ. τοῦ μονοτονικοῦ συστήματος γραφῆς ὀφείλεται στὴν πολιτικὴ ἰδεολογία καὶ ὄχι στὴν ἐπιστημονικὴ ἐπιχειρηματολογία. Προστατευμένη ἡ κομματικὴ δημοτική, ἡ ὁποία διαδόθηκε ἀστραπιαίως, ἀσυδότησε σὲ βάρβαρους νεολογισμοὺς καὶ σὲ ἀνατριχιαστικὲς δημοτικοποιήσεις ἀκόμη καὶ ἁπλῶν λόγιων λέξεων. Αὐτὸ προῆλθε ἀπὸ τὴν ἀπώλεια τοῦ γλωσσικοῦ αἰσθήματος, κάτι ποὺ οἱ γλωσσολόγοι συνήθως δὲν τὸ ἀντιλαμβάνονται, ὡστόσο συνιστᾶ τὸν ζωτικὸ πυρήνα τῆς γλώσσας. Ὅλες αὐτὲς οἱ γλωσσικὲς διαμαρτυρίες εἶναι ἀδύνατον νὰ ἀφήσουν ἥσυχη τὴ συνείδηση τῶν εἰδοποιημένων πολιτῶν. Γι᾿ αὐτὸ τὸ γλωσσικὸ ζήτημα θὰ προβάλλει ἀπὸ καιροῦ εἰς καιρόν.

Ἔτσι, μόλις πρότινος ὁ Ἐκδότης τῆς «Κ» κ. Ἀντώνης Καρκαγιάννης ὕψωσε ὀξεία φωνὴ ὑπὲρ τῆς πολυτονικῆς γραφῆς, πράγμα ποὺ ἐξέπληξε πολλούς. Πράγματι, αὐτοὶ οἱ τόνοι εἶναι ζωντανοί, ποὺ τοὺς ἔθαψαν μὲ τὴ βία τοῦ νόμου. Τὸ ὅτι εἶναι ζωντανοὶ τὸ μαρτυρεῖ ἡ ἔκδοση βιβλίων μὲ πολυτονικὸ σύστημα, καὶ μάλιστα τῶν πλέον ἐγκύρων, ἀφοῦ ὁ μεγαλύτερος ποιητὴς τῶν τελευταίων χρόνων, ὁ Ἐλύτης ποτὲ δὲν ἐγκατέλειψε τὸ πολυτονικὸ σύστημα γραφῆς. Ὑπάρχουν δὲ καὶ ἐκδοτικοὶ οἶκοι ποὺ μόνον πολυτονικὰ βιβλία ἐκδίδουν. Ἄλλωστε γνωρίζω συγγραφεῖς ποὺ ὑστεροβούλως ἐσύρθησαν πρὸς τὸ μονοτονικὸ γιὰ πολλοὺς λόγους, ὄχι ὅμως γι᾿ αὐτοὺς ποὺ ἀφοροῦν τὸ μονοτονικὸ καθεαυτό. Ἡ προδοσία τῶν διανοουμένων ἔχει διαβοηθεῖ στὸν αἰώνα μας. Οἱ διανοούμενοι εἶναι ἰδιοτελεῖς.

Τὰ δύο μεγάλα, ἱστορικῆς σημασίας κακά, ποὺ προκάλεσε τὸ μονοτονικὸ σύστημα ἦταν: πρῶτον ἡ θραύση τῆς συνέχειας στὴν παράδοση τῆς γλώσσας. Καὶ δεύτερον ἦταν, ὅπως ἤδη εἴπαμε, ἡ ἀπώλεια τοῦ γλωσσικοῦ αἰσθήματος, ἡ ὁποία ἦταν ἔμμεση ἀλλὰ πολὺ ἀποτελεσματική. Γι᾿ αὐτὸ ἀνέβασαν τὴν κομματική τους ἀργκὸ σὲ ἐπίσημη γλῶσσα. Αὐτὴ ἡ γλῶσσα ἀποτέλεσε γιὰ τοὺς Ἕλληνες διανοουμένους τὴν κομματική τους ταυτότητα.

Ὁ πολιτισμὸς ἑνὸς ἔθνους προκύπτει ἀπὸ τὴ συνέχεια τῆς παραδόσεως. Ὅλη ἡ πνευματικὴ δημιουργία προϋποθέτει θετικῶς ἢ ἀρνητικῶς αὐτὸ ποὺ προηγήθηκε. Παραδείγματα ὁ Σεφέρης καὶ ὁ Ἐλύτης. Ἔλαβαν τις νεωτερικὲς ὠθήσεις ἀπὸ τὴν ἀλλοδαπή, ὅμως ὁ κορμὸς τῆς δημιουργίας τους ἦταν ἡ ἑλληνικὴ πνευματικὴ παράδοση. Μὲ τὴν κατάργηση τῶν τόνων ἐπέρχεται βάναυση ἀποκοπὴ τῆς λέξης ἀπὸ ἕνα μέρος τῆς ἐτυμολογίας της, πράγμα ποὺ τὴ βυθίζει σὲ ἀνάλογο σκότος. Φαντάζεται κανεὶς τί θὰ γινόταν μὲ τὴν υἱοθέτηση τῆς φωνητικῆς γραφῆς. Θὰ εἶχε στραγγισθεῖ ὅλο τὸ ζῶν ὕδωρ τῆς γλώσσας, ὅπως τοῦτο κατεβαίνει ἀπὸ τὶς χιλιετίες καὶ ὁ λόγος αὐτὸς θὰ ἦταν μιὰ τέλεια στέρηση. Βέβαια, μὲ τὸ μονοτονικὸ ἔσπασε μόνον ἕνα νῆμα, ὅμως ἀπὸ ἐδῶ ἄρχισε τὸ ξήλωμα, ὅπου ἤδη γίνονται ἀντιληπτὲς οἱ ὀλέθριες συνέπειές του.

Τὸ γλωσσικὸ αἴσθημα εἶναι κάτι ποὺ δὲν θεματοποιεῖται ἀπὸ τὴν γλωσσολογία. Καὶ εἶναι ἑπόμενο, ἐπειδὴ αὐτὸ εἶναι ἄλλης τάξεως. Ὅταν ἡ γλῶσσα καταστεῖ λόγος, τότε ἔρχεται στὴν ἐπιφάνεια τὸ γλωσσικὸ αἴσθημα. Ὁ λόγος εἶναι ἡ πηγὴ τῆς γλώσσας. Ἂν ἡ γλῶσσα ἀποκοπεῖ ἀπὸ τὸν λόγο της, καθίσταται ἄνυδρη. Οἱ μεγάλοι συγγραφεῖς δημιουργοῦν λόγο, ὄχι γλῶσσα. Ὁ λόγος ἀποκαλύπτει τὴν πνευματικότητα τῆς ἐκφράσεως, ποὺ μόνον αὐτὴ συμβάλλει στὸν πολιτισμό. Ὁ ἄξιος συγγραφέας ἐκκαμινεύει τὴ γλῶσσα καὶ βγάζει τὸ ἀπρόσμενο ἀμάλγαμα τοῦ λόγου. Τότε ἡ λέξη ἀποκτᾶ γεύση, θάμβος, μοναδικότητα — δὲν εἶναι ἡ λέξη τοῦ Λεξικοῦ. Τοῦτο σημαίνει πὼς τὸ ζήτημα τὸ γλωσσικὸ ἐπιλύεται στὸ ἐπίπεδο τοῦ λόγου καὶ ὄχι τῆς γλώσσας; Στὸ ἐπίπεδο τῆς γλώσσας ἁπλῶς ἔχουμε ἀντιπαραθέσεις ἰσοσθενῶν ἀπόψεων, χωρὶς ἀποτέλεσμα. Ἀλλὰ ἔτσι, ἡ ἀφετηρία ἀπὸ τὸ ἐπίπεδο τοῦ λόγου ἀξιώνει τὴ συνέχεια τῆς κόκκινης κλωστῆς τῆς παραδόσεως καὶ τὴν καλλιέργεια τοῦ γλωσσικοῦ αἰσθήματος. Ὅσοι ἀπαιτοῦν τὴ βίαιη ἀποκοπὴ ἀπὸ τὴ γλωσσικὴ παράδοση τοῦ πολιτισμοῦ ἑνὸς λαοῦ εἶναι ἄγευστοι λόγου. Γι᾿ αὐτό, ἀπὸ τὸ ἐπίπεδο τοῦ λόγου, ἡ ἐξέλιξη τῆς γλώσσας δὲν γίνεται μὲ κρατικοὺς ἢ ἐπιστημονικοὺς φετφάδες ἀλλὰ ἀπὸ τοὺς δημιουργικοὺς συγγραφεῖς, ποὺ ἕλκονται ἀπὸ τὸν λόγο. Καὶ τὴ γοητεία του.

Προχωροῦμε πρὸς τὴν φθορὰ τῆς ἑλληνικῆς πνευματικῆς παραδόσεως, τραγουδώντας. Ὅπως τραγουδώντας προχωρήσαμε καὶ πρὸς τὴν καταστροφὴ τῆς οἰκονομίας «γιὰ μιὰ Ἑλλάδα νέα». Τὸ μίσος ποὺ ἐξετράφη κατὰ τῆς «Δεξιᾶς» ἦταν τόσο ἄφθονο, ποὺ ἐδηλητηρίασε καὶ ὅλη τὴν πνευματικὴ παράδοση τοῦ ἑλλληνισμοῦ. Τίποτε τὸ λόγιο στὴ γλῶσσα. Ἀλλὰ πάντοτε ἡ γλῶσσα ἑνὸς ἱστορικοῦ λαοῦ εἶναι λόγια. Ἡ πνευματικὴ παράδοση ἑνὸς λαοῦ εἶναι ἀναντικατάστατη. Ἄμα καταστραφεῖ, μένει στὴ θέση της ἕνα μηδενοποιό κενό.

6/12/96

KIPEPOS Banner
Ἄνοιγμα καὶ τῶν δύο πλευρῶν