Ἀπόψεις - Μαρτυρίες

Ἄνοιγμα ὅλων τῶν κειμένων

• Jacqueline de Romilly, Καθηγήτρια στὴν Σορβόννη (1957), πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στὸ Collège de France (1973), Ἀκαδημαϊκός (1988), ἐπίτιμη Ἑλληνίδα ὑπήκοος (1995) καὶ πρέσβης τοῦ Ἑλληνισμοῦ (2000):
  
  Ἀγαπητὲ κύριε, ἐπιθυμῶ σφόδρα τὴν διατήρηση τῶν τόνων... συνέχεια
• ✝Peter Fraser, Ἐπίτιμος Λέκτωρ τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Ὀξφόρδης:
  
  Χάρηκα πολὺ ὅταν ἄκουσα γιὰ τὴν Κίνηση Πολιτῶν γιὰ τὴν ἐπαναφορὰ τοῦ πολυτονικοῦ συστήματος... συνέχεια
• Alain Segonds, ἑρευνητὴς στὸ CNRS, γενικὸς διευθυντὴς τῶν ἐκδόσεων Les Belles Lettres:
  
  Ἀγαπητὲ φίλε, ἄργησα πολὺ νὰ σᾶς ἀπαντήσω πάνω στὸ λεπτὸ αὐτὸ ζήτημα [τῶν τόνων], ὄχι ἐπειδὴ... συνέχεια
• Γρηγόρης Σηφάκης, Ὁμότιμος Καθηγ. Ἀρχ. Ἑλληνικῆς Φιλολογίας Πανεπ. Θεσσαλονίκης & Πανεπ. Νέας Ὑόρκης:
  
  Γιατί ἐμμένω στὸ πολυτονικὸ σύστημα τονισμοῦ; Μιὰ σύντομη—ὅσο καὶ ἀκριβής—ἀπάντηση θὰ ἦταν:... συνέχεια
• Ζυράννα Ζατέλη, Συγγραφέας:
  
  Χρησιμοποιῶ τόνους καὶ πνεύματα στὴ γραφή μου γιατὶ, πρὶν ἀπ᾿ ὅλα, μοῦ ἀρέσουν καὶ τ᾿ ἀγαπῶ·... συνέχεια
• Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης, Συγγραφέας:
  
  Θυμᾶμαι βρισκόμουν μέσα στὴν πισίνα, στὸ πλαίσιο τῆς ἑβδομαδιαίας ὑδροθεραπείας μου, ὅταν... συνέχεια
• Γιῶργος Μπρουνιᾶς, Συγγραφέας:
  
  Θὰ ἔλεγα τώρα ποὺ μοῦ ζητιέται γιατὶ πρὶν τὸ θεωροῦσα δεδομένο δίχως πολλὲς πολλὲς ἐξηγήσεις... συνέχεια
• Carlos Steel, Καθηγητὴς ἀρχαίας ἑλληνικῆς φιλοσοφίας στὸ Πανεπιστήμιο τοῦ Leuven (Βέλγιο):
  
  Εἶμαι ἑρευνητὴς στὸ τομέα τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς φιλοσοφίας καὶ ἐπιμελητὴς ἀρχαίων κειμένων... συνέχεια
• Concetta Luna, Ἑρευνήτρια στὴ Scuola Normale Superiore, Pisa (Ἰταλία):
  
  Ὅπως ἑκατομμύρια ἄλλοι νέοι Ἰταλοὶ ποὺ πέρασαν ἀπὸ τὸ Κλασσικὸ Λύκειο, ἔμαθα ἀρχαῖα Ἑλληνικὰ... συνέχεια
• Philippe Brunet, Καθηγητὴς ἀρχαίας ἑλληνικῆς φιλολογίας στὸ πανεπιστήμιο τῆς Rouen (Γαλλία):
  
  Ἡ ἀπόφαση τῆς μετάβασης ἀπὸ τὸ πολυτονικὸ στὸ μονοτονικὸ σύστημα ἀνήκει στοὺς Ἕλληνες καὶ δὲν μπορῶ νὰ ἐπέμβω στὴν ἐπιλογή τους· μπορῶ ὅμως... συνέχεια
• François Patte, Μαθηματικὸς - Σανσκριτολόγος, καθηγητὴς στὸ Παρίσι 5:
  
  Πρὶν μερικὰ χρόνια ἄνοιξα μία ἑλληνικὴ ἐφημερίδα καὶ ἔμεινα ἔκπληκτος... συνέχεια
• Vernon E. Kooy συνταξιοῦχος Καθηγητὴς φιλοσοφίας καὶ σχεδιαστὴς γραμματοσειρῶν, Hastings, Nebraska, ΗΠΑ:
  
  Νομοθετῶντας τὸ μονοτονικὸ σύστημα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα πολὺ ἁπλὰ «ἀποβλακώθηκε»... συνέχεια
• Φειδίας Ν. Μπουρλᾶς, Πληροφορικός:
  
  Εἴκοσι τρία χρόνια μετά, ξαναβρῆκα τὸ χαμένο, ἀγαπημένο πολυτονικό μου!... συνέχεια
• Χρυσόστομος Παπασπύρου, Χημικὸς - Γλωσσολόγος, ἐκπαιδευτικὸς στὸ Εἰδικὸ Ἑνιαῖο Λύκειο Κωφῶν & Βαρηκόων Ἁγίας Παρασκευῆς:
  
  Εἶμαι ἀνήκοος. Ὅταν ἤμουν τριῶν χρονῶν περίπου, ἔχασα ὁριστικὰ τὴν ἀκοή μου. Ἔκτοτε δὲν θυμᾶμαι πλέον... συνέχεια
• Νῖκος Δημητριάδης, Φιλόλογος:
  
  Σκοπὸς τοῦ Ὀργανισμοῦ γιὰ τὴν Διεθνοποίηση τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας εἶναι νὰ διαδώσει... συνέχεια
• Δημήτριος Φιλίππου, Μηχανικός:
  
  Πρῶτα-πρῶτα θὰ πρέπει νὰ πῶ πὼς δὲν εἶμαι ἀπὸ τοὺς ὑπέρμαχους τοῦ πολυτονικοῦ, ἀλλὰ — ἴσως παραδόξως — ἐξακολουθῶ νὰ τὸ χρησιμοποιῶ. Γιατί λοιπὸν δὲν ὑποστηρίζω ἀπολύτως τὸ πολυτονικό, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι τὸ κατέχω καὶ τὸ χρησιμοποιῶ;

  Κατ᾿ ἀρχάς, τὸ πολυτονικὸ ἔχει συνδεθεῖ στὴν συνείδησή μου μὲ ἡμιμαθῆ στοιχεῖα ποὺ μᾶλλον κακὸ παρὰ καλὸ ἔχουν κάνει στὴν πολιτικὴ καὶ πολιτιστικὴ ζωὴ τῆς Ἑλλάδας. Ἀκόμα καὶ σήμερα μοῦ φαίνεται ὑποκριτικὸ τὸ ἐνδιαφέρον γιὰ τὸ πολυτονικὸ ἀφενὸς ἀπὸ ἕναν ἀποτυχημένο καὶ ἄκρως συντηρητικὸ πρώην πρόεδρο τῆς Ἑλλάδας, καὶ ἀφετέρου ἀπὸ ἕναν ὑπερφιλόδοξο καὶ δόλιο ἱεράρχη, ποὺ σὲ δύσκολους καιροὺς ἁπλῶς μελετοῦσε καὶ γι᾿ αὐτό — κατὰ τὰ λεγόμενά του — ἀγνοοῦσε τὸν γύψο στὸν ὁποῖο εἶχε μπεῖ ὅλη ἡ χώρα.

  Κατὰ δεύτερο λόγο, τὸ πολυτονικὸ εἶναι ἁπλῶς ἕνα σύστημα γραφῆς, τὸ ὁποῖο μάλιστα ἀπαιτεῖ καὶ τὴν μηχανικὴ ἀπομνημόνευση πολλῶν κανόνων. Ἂν ἀκόμα ἀρκετοὶ ἐκδοτικοὶ οἶκοι ἐξακολουθοῦν νὰ ἐπιμένουν στὸ πολυτονικό, αὐτὸ δὲν σημαίνει πὼς οἱ ἑπόμενες γενεὲς δὲν θὰ δημιουργήσουν λογοτεχνικὰ ἀριστουργήματα γραμμένα στὸ μονοτονικό. Κι ἂν πολλοὶ τῆς γενιᾶς μας καὶ παλαιότεροι μίσησαν τὸ πολυτονικό, εἶναι ἐπειδὴ μίσησαν τοὺς πάμπολλους κανόνες ποὺ ἔπρεπε νὰ ἀπομνημονεύσουν μὲ τὸ στανιό.

  Καὶ νὰ ὅμως πού, παρὰ τοὺς ἐνδοιασμούς μου, ἐξακολουθῶ νὰ γράφω στὸ πολυτονικό. Γιατί νὰ μὴν παραδοθῶ κι ἐγὼ στὸ μονοτονικό;

  Ἴσως ἐπειδή, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν φασιστοειδὴ πολυτονικὴ ἡμιμάθεια, ὑπάρχει καὶ ἡ «προοδευτικιὰ» ἀμάθεια τῆς εὐκολίας. Οἱ πιὸ πολλοὶ νέοι, βολεμένοι στὴν λογικὴ τῆς ἥσσονος προσπάθειας, ἀπαιτοῦν θέση στὸ πανεπιστήμιο, ἐνῶ δὲν ξέρουν νὰ γράψουν καλὰ-καλὰ τὸ ὄνομά τους ... στὸ μονοτονικό. Κι οἱ δάσκαλοί τους κόπτονται πρωτίστως γιὰ τὸν μισθό τους, καὶ κατὰ δεύτερο λόγο γιὰ τὴν διδασκαλία ὁρισμένων βασικῶν γνώσεων καὶ γιὰ τὴν διαμόρφωση σωστῶν χαρακτήρων. Ἔτσι, ἡ ἀντίστασή μου στὸ μονοτονικὸ ἀποτελεῖ πλέον πράξη διαμαρτυρίας ἐναντίον τῆς ἄθλιας κατάστασης ποὺ ἐπικρατεῖ στὸν χῶρο τῆς ἑλληνικῆς ἐκπαίδευσης.

  Ἕνας ἄλλος λόγος γιὰ τὸν ὁποῖο ἐξακολουθῶ νὰ γράφω στὸ πολυτονικό, εἶναι ἐπειδὴ δὲν μπορῶ νὰ δεχτῶ οὔτε τὸν τρόπο ἐπιβολῆς τοῦ μονοτονικοῦ (τὸ ψήφισμα μιᾶς κοιμισμένης «προοδευτικιᾶς» Βουλῆς ἐν ἔτει 1982), οὔτε τὴν μετέπειτα λογικὴ τῆς ἰσοπέδωσης τῶν πάντων. Οἱ κλασικοὶ συγγραφεῖς μοιάζουν σὰν μιλοῦν μιὰ ξένη γλώσσα ὅταν ἀποσπάσματα κειμένων τους παρατίθονται περιστασιακὰ στὸ μονοτονικὸ στὶς στῆλες σοβαρῶν ἀθηναϊκῶν ἐφημερίδων. Ὁ ΟΕΔΒ ξεγύμνωσε ἀπὸ τόνους καὶ πνεύματα τὰ κείμενα τοῦ Παπαδιαμάντη, ἐνῶ γνωστὸς ἐκδοτικὸς οἶκος ἔκρινε πὼς τὰ ποιήματα τοῦ Καβάφη διαβάζονται καλύτερα στὸ μονοτονικό. (Δὲν μπορῶ νὰ ξέρω ἂν οἱ ἀρχαῖοι κλασικοὶ θὰ ἔπαιρναν τὸ μέρος τοῦ πολυτονικοῦ ἢ τοῦ μονοτονικοῦ. Αὐτοὶ ἄλλωστε ἔγραφαν μὲ κεφαλαῖα, χωρὶς τόνους καὶ χωρὶς σχεδὸν κανένα σημεῖο στίξης. Πάντως γιὰ τὸν Παπαδιαμάντη καὶ τὸν Καβάφη, μπορῶ νὰ ὑποθέσω πῶς ἂν ἤξεραν ὅτι θὰ δεινοπαθοῦσαν μιὰν ἡμέρα ἡ Φόνισσα καὶ οἱ Ποσειδωνιᾶται στὰ χέρια τῶν «μονοτονικῶν», θὰ ἔκαναν μπαλάκια τὰ χαρτιά τους, θὰ τὰ μασοῦσαν καὶ θὰ τὰ κατάπιναν, ἀντὶ νὰ τὰ δώσουν στὸν τυπογράφο.) Τὸ νὰ γράφω στὸ πολυτονικὸ εἶναι μία πράξη σεβασμοῦ πρὸς τοὺς προηγούμενους, ὅλους ἐκείνους τῶν ὁποίων τὰ γραπτὰ ἔφτασαν ἕως ἐμένα στὸ πολυτονικό.

  Ἕνας τρίτος λόγος ποὺ μὲ κάνει νὰ γράφω στὸ πολυτονικὸ εἶναι ἡ ἀντίσταση στὴν ἐπικράτηση τῆς προχειρότητας. Τὸ μονοτονικὸ καὶ ἡ ἁπλουστευμένη ὀρθογραφία μᾶς κάνει συχνὰ περιπατητὲς ἐν σκοτίᾳ κι ἐμεῖς νομίζουμε πὼς βρισκόμαστε στὴν ... Σκωτία. Τὰ Ἁπλά, τὰ τυπογραφικὰ στοιχεῖα ποὺ σχεδιάστηκαν πρὶν ἀπὸ δύο αἰῶνες σχεδὸν γιὰ τὸ πολυτονικό (προφανῶς), σήμερα χρησιμοποιοῦνται ἀπὸ τυπογράφους γιὰ τὸ μονοτονικό. Κι ἂν τοὺς πεῖς τίποτα, σοῦ λένε ὅτι δὲν ὑπάρχει διαφορά. Ἔφυγαν πιὰ οἱ περισσότεροι μάστορες τυπογράφοι, κι ἐγὼ ἐξακολουθῶ νὰ γράφω στὸ πολυτονικὸ σὰν μιὰ πράξη μνήμης — ἕνα μνημόσυνο — στὴν χαμένη καλαισθησία.

  Ξέρω πὼς 25 χρόνια μετὰ τὴν ἅρπα-κόλλα ἐπιβολή του, τὸ μονοτονικὸ ἔχει πλέον ἐπικρατήσει. Ξέρω πὼς τὸ μονοτονικὸ δὲν φταίει γιὰ ὅσα τοῦ καταλογίζουν, γι᾿ αὐτὸ καὶ δὲν τοῦ κρατῶ κακία. Εἰλικρινὰ δὲν ΠΟΛΥπιστεύω πὼς θὰ ἐπανέλθει τὸ πολυτονικό. Ὅμως χρησιμοποιῶ τὸ πολυτονικὸ σὰν μιὰ πράξη ἀντίστασης στὴν τεμπελιὰ καὶ τὴν ἀμάθεια τῶν καιρῶν μας, σὰν ἕνα ἐλάχιστο «Εὐχαριστῶ!» γιὰ τὰ κείμενα ποὺ κληρονομήσαμε ἀπὸ παλαιότερες γενεές, καὶ σὰν μιὰ μικρὴ προσπάθεια ἀνατροπῆς τῆς προχειρότητας καὶ τῆς κακογουστιᾶς ποὺ τείνει νὰ γίνει ὁ κανόνας τῆς ζωῆς μας.

• Νικόλαος Βεντούρας, Πληροφορικός:
  
  Τὰ ἐπιχειρήματα τόσο τῶν (ἐπονομαζόμενων) προοδευτικῶν ὅσο καὶ τῆς (ἐπονομαζόμενης) δεξιᾶς ἐκκινοῦν ὅλα... συνέχεια
• Γιάννης Γκέκας, Ἰδιωτικὸς ὑπάλληλος:
  
  Γεννήθηκα μετὰ τὴν καθιέρωση τοῦ μονοτονικοῦ συστήματος καὶ ἔτσι διδάχτηκα τὸ πολυτονικὸ... συνέχεια
• Ἀνδρέας Σταλίδης, Μαθηματικὸς - Ἀναλυτής:
  
  Δὲν θὰ ἀσχοληθῶ μὲ τοὺς λόγους ἐπαναφορᾶς τοῦ πολυτονικοῦ. Ὑπάρχουν ἐμπεριστατωμένες ἀναλύσεις ἀπὸ ἀξιόλογους ἀνθρώπους... συνέχεια
• Γιῶργος Βαλσάμης, Διευθυντὴς τοῦ ellopos.net:
  
  Ὁ πλοῦτος τῆς γλωσσικῆς μας παράδοσης δὲν σημαίνει μόνο περισσότερες λέξεις, ἀλλὰ... συνέχεια
• Κατερίνα Σωκρατίδου, Ὑπάλληλος σὲ ναυτιλιακὴ ἑταιρεία:
  
  Ἡ ἐφαρμογὴ τοῦ μονοτονικοῦ μέ βρῆκε μαθήτρια Γυμνασίου ποὺ σημαίνει ὅτι εἶχα ἤδη διδαχθεῖ τὸ πολυτονικὸ σύστημα γιὰ 7 χρόνια. Στὴν ἀρχὴ... συνέχεια
• Νῖκος Θεοδώρου, Μαθηματικός:
  
  Μὲ τὸ πολυτονικὸ σύστημα ἦρθα σὲ ἐπαφὴ ἀρκετὰ μικρός, στὰ χρόνια τοῦ Δημοτικοῦ, ὅταν ἡ μητέρα μου,... συνέχεια
• Ἰακὼβ Δ. Ἀδάμης (Jacob J. Adams), Μαθητὴς λυκείου στὶς Η.Π.Α.:
  
  Ὁ κόσμος μας εἶναι κόσμος πολλαπλῶν ἐπιλογῶν. Ἐπιλέγουμε τί θὰ φᾶμε καὶ τί θὰ φορέσουμε. Ἐπιλέγουμε τὰ ἐπαγγέλματά μας καὶ τὰ χόμπυ μας.... συνέχεια
• Χατζηνικολάου Δημήτριος, Καθηγητὴς ἀγγλικῆς:
  
  Γιατί δὲν ἐγκρίνω τὴν μονότονο καὶ ἀπνευμάτιστο γραφή.... συνέχεια
• Αὐγουστῖνος Τσιριμῶκος, Δημοσιογράφος:
  
  Ἀνήκω στὴ γενιὰ ποὺ διδάχτηκε τὸ πολυτονικό σὲ ὅλες τὶς βαθμῖδες τῆς ἐκπαίδευσης, ἀφοῦ καὶ τὰ φοιτητικά μου χρόνια... συνέχεια
• Νικόλαος Παπαδόπουλος, Καθηγητὴς Φυσικῆς Ἀγωγῆς:
  
  Ὁδεύω αἰσίως πρὸς τὴν πέμπτη δεκαετία τῆς ζωῆς μου. Εἶμαι καθηγητὴς φυσικῆς ἀγωγῆς.... συνέχεια
• Ἀρχιμήδης Ἀναγνώστου, Ἰατρὸς-εἰδικευόμενος Μικροβιολόγος:
  
  Ἐμένα τὸ μονοτονικὸ μὲ βρῆκε στὴν τρίτη γυμνασίου ἀλλὰ ποτὲ δὲν τὸ συμπάθησα. Νὰ πῶ τὴν ἁμαρτία μου,... συνέχεια
• Ἰωάννης Βαμβακᾶς, Φυσικὸς στὸ Ἑλληνικὸ Κέντρο Θαλασσίων Ἑρευνῶν:
  
  Μεταξὺ 1975 καὶ 1977 ὁ καθηγητὴς Χρῆστος Γιανναρᾶς ἐπιφυλλογραφοῦσε στὴν Ἀθηναϊκὴ ἐφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ». Σ᾿ ἕνα του ἄρθρο,... συνέχεια
• Δημήτρης Σ. Ταμπάογλου, Ἠλεκτρονικὸς Μηχανικός:
  
  Τὸ μονοτονικὸ ὅπως εἶναι γνωστὸ πέρασε στὴν Ἱστορία τῆς Γραφῆς τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας μὲ ἐμβόλιμο νομοσχέδιο, νύχτα... συνέχεια
• Μαρία Κονταρίνη, Συνταξιοῦχος Ἰδιωτικὴ Ὑπάλληλος:
  
  Ὁ ἱστοχῶρος σας μὲ εὐχαρίστησε ἰδιαίτερα. Βέβαια ὑπάρχουν κάποιοι καθηγητὲς, συγγραφεῖς ποὺ ὑποστηρίζουν σθεναρὰ τὸ πολυτονικό. Εἶναι ἐνθαρρυντικὸ ἀλλὰ... συνέχεια
• Δημήτρης Ἀρμάος, Καθηγητὴς φιλόλογος, ἐπιμελητής, ποιητής, δοκιμιογράφος:
  
  Δὲν ἔχω κάτι νὰ προσθέσω σὲ ὅσα ἔχουν γραφτεῖ ὑπὲρ τοῦ πολυτονικοῦ καὶ ἔχετε συγκεντρώσει στὸν ἱστοχῶρο σας. Ὅσο γιὰ τὶς ἐμπειρίες μου, δὲν ὑπῆρξαν τραυματικές:... συνέχεια
• Γιάννης Φλυτζάνης, Φοιτητὴς Νομικῆς:
  
  Ὅταν πῆγα σχολεῖο ἕνα μέρος τῆς ἱστορικῆς ὀρθογραφίας τῆς ἐλλληνικῆς γλώσσας (ἤγουν τὸ πολυτονικὸ) εἶχε πλέον παύσει νὰ διδάσκεται. Ἡ ἀγάπη μου ὅμως γιὰ τὰ ἀρχαία ἑλληνικὰ... συνέχεια
• Ἀθηνᾶ Ἀντωνιάδου, Πτυχιοῦχος στὴν Συντήρηση Ἀρχαιοτήτων:
  
  Πρὶν ἀπὸ δώδεκα χρόνια, καὶ ἐνῷ ὁ μεγάλος μου υἱὸς ξεκινοῦσε τὸ νηπιαγωγεῖο, μὲ τρόμο ἀνακάλυψα πὼς παρουσιάζει μαθησιακὲς δυσκολίες, δυσλεξία.... συνέχεια