Ἀπόψεις - Μαρτυρίες

Ἄνοιγμα ὅλων τῶν κειμένων

• Jacqueline de Romilly, Καθηγήτρια στὴν Σορβόννη (1957), πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στὸ Collège de France (1973), Ἀκαδημαϊκός (1988), ἐπίτιμη Ἑλληνίδα ὑπήκοος (1995) καὶ πρέσβης τοῦ Ἑλληνισμοῦ (2000):
  
  Ἀγαπητὲ κύριε, ἐπιθυμῶ σφόδρα τὴν διατήρηση τῶν τόνων... συνέχεια
• ✝Peter Fraser, Ἐπίτιμος Λέκτωρ τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Ὀξφόρδης:
  
  Χάρηκα πολὺ ὅταν ἄκουσα γιὰ τὴν Κίνηση Πολιτῶν γιὰ τὴν ἐπαναφορὰ τοῦ πολυτονικοῦ συστήματος... συνέχεια
• Alain Segonds, ἑρευνητὴς στὸ CNRS, γενικὸς διευθυντὴς τῶν ἐκδόσεων Les Belles Lettres:
  
  Ἀγαπητὲ φίλε, ἄργησα πολὺ νὰ σᾶς ἀπαντήσω πάνω στὸ λεπτὸ αὐτὸ ζήτημα [τῶν τόνων], ὄχι ἐπειδὴ... συνέχεια
• Γρηγόρης Σηφάκης, Ὁμότιμος Καθηγ. Ἀρχ. Ἑλληνικῆς Φιλολογίας Πανεπ. Θεσσαλονίκης & Πανεπ. Νέας Ὑόρκης:
  
  Γιατί ἐμμένω στὸ πολυτονικὸ σύστημα τονισμοῦ; Μιὰ σύντομη—ὅσο καὶ ἀκριβής—ἀπάντηση θὰ ἦταν:... συνέχεια
• Ζυράννα Ζατέλη, Συγγραφέας:
  
  Χρησιμοποιῶ τόνους καὶ πνεύματα στὴ γραφή μου γιατὶ, πρὶν ἀπ᾿ ὅλα, μοῦ ἀρέσουν καὶ τ᾿ ἀγαπῶ·... συνέχεια
• Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης, Συγγραφέας:
  
  Θυμᾶμαι βρισκόμουν μέσα στὴν πισίνα, στὸ πλαίσιο τῆς ἑβδομαδιαίας ὑδροθεραπείας μου, ὅταν... συνέχεια
• Γιῶργος Μπρουνιᾶς, Συγγραφέας:
  
  Θὰ ἔλεγα τώρα ποὺ μοῦ ζητιέται γιατὶ πρὶν τὸ θεωροῦσα δεδομένο δίχως πολλὲς πολλὲς ἐξηγήσεις... συνέχεια
• Carlos Steel, Καθηγητὴς ἀρχαίας ἑλληνικῆς φιλοσοφίας στὸ Πανεπιστήμιο τοῦ Leuven (Βέλγιο):
  
  Εἶμαι ἑρευνητὴς στὸ τομέα τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς φιλοσοφίας καὶ ἐπιμελητὴς ἀρχαίων κειμένων... συνέχεια
• Concetta Luna, Ἑρευνήτρια στὴ Scuola Normale Superiore, Pisa (Ἰταλία):
  
  Ὅπως ἑκατομμύρια ἄλλοι νέοι Ἰταλοὶ ποὺ πέρασαν ἀπὸ τὸ Κλασσικὸ Λύκειο, ἔμαθα ἀρχαῖα Ἑλληνικὰ... συνέχεια
• Philippe Brunet, Καθηγητὴς ἀρχαίας ἑλληνικῆς φιλολογίας στὸ πανεπιστήμιο τῆς Rouen (Γαλλία):
  
  Ἡ ἀπόφαση τῆς μετάβασης ἀπὸ τὸ πολυτονικὸ στὸ μονοτονικὸ σύστημα ἀνήκει στοὺς Ἕλληνες καὶ δὲν μπορῶ νὰ ἐπέμβω στὴν ἐπιλογή τους· μπορῶ ὅμως... συνέχεια
• François Patte, Μαθηματικὸς - Σανσκριτολόγος, καθηγητὴς στὸ Παρίσι 5:
  
  Πρὶν μερικὰ χρόνια ἄνοιξα μία ἑλληνικὴ ἐφημερίδα καὶ ἔμεινα ἔκπληκτος... συνέχεια
• Vernon E. Kooy συνταξιοῦχος Καθηγητὴς φιλοσοφίας καὶ σχεδιαστὴς γραμματοσειρῶν, Hastings, Nebraska, ΗΠΑ:
  
  Νομοθετῶντας τὸ μονοτονικὸ σύστημα ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα πολὺ ἁπλὰ «ἀποβλακώθηκε»... συνέχεια
• Φειδίας Ν. Μπουρλᾶς, Πληροφορικός:
  
  Εἴκοσι τρία χρόνια μετά, ξαναβρῆκα τὸ χαμένο, ἀγαπημένο πολυτονικό μου!... συνέχεια
• Χρυσόστομος Παπασπύρου, Χημικὸς - Γλωσσολόγος, ἐκπαιδευτικὸς στὸ Εἰδικὸ Ἑνιαῖο Λύκειο Κωφῶν & Βαρηκόων Ἁγίας Παρασκευῆς:
  
  Εἶμαι ἀνήκοος. Ὅταν ἤμουν τριῶν χρονῶν περίπου, ἔχασα ὁριστικὰ τὴν ἀκοή μου. Ἔκτοτε δὲν θυμᾶμαι πλέον... συνέχεια
• Νῖκος Δημητριάδης, Φιλόλογος:
  
  Σκοπὸς τοῦ Ὀργανισμοῦ γιὰ τὴν Διεθνοποίηση τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας εἶναι νὰ διαδώσει... συνέχεια
• Δημήτριος Φιλίππου, Μηχανικός:
  
  Πρῶτα-πρῶτα θὰ πρέπει νὰ πῶ πὼς δὲν εἶμαι ἀπὸ τοὺς ὑπέρμαχους τοῦ πολυτονικοῦ, ἀλλὰ... συνέχεια
• Νικόλαος Βεντούρας, Πληροφορικός:
  
  Τὰ ἐπιχειρήματα τόσο τῶν (ἐπονομαζόμενων) προοδευτικῶν ὅσο καὶ τῆς (ἐπονομαζόμενης) δεξιᾶς ἐκκινοῦν ὅλα ἀπὸ τὴν ἴδια ὀπτικὴ ἡ ὁποία διατρέχει τὴν γραμμὴ τοῦ διαλόγου ξεκινώντας ἀπὸ τοὺς δύο βουλευτὲς καὶ τὴν Ἐκκλησία καὶ φθάνοντας μέχρι τὸ τελευταῖο σχόλιο στὸ ὕστατο ἱστολόγιο. Φίλοι καὶ ἐχθροὶ τοῦ πολυτονικοῦ συναντῶνται στὴν ἐπικέντρωσή τους στὸ αἴτημα τῆς χρησιμότητας. Οἱ μὲν προσπαθοῦν νὰ τὸ περάσουν ὡς χρησιμότατο, ἰκανὸ ἀκόμη καὶ νὰ γιατρέψει τὴν δυσλεξία (!), οἱ δὲ ὡς ἔνα ἀπηρχαιωμένο ἀπομεινάρι τὸ ὁποῖο δὲν μᾶς προσφέρει τίποτα πλέον.

  Πράγματι, αὐτὸ εἶναι τὸ βασικὸ ἐπιχείρημα τῆς προοδευτικῆς κριτικῆς: ὅτι δηλαδή, τὸ ἐπικοινωνιακὸ περιεχόμενο διατηρεῖται αὐτούσιο καὶ χωρὶς τοὺς τόνους, ἑπομένως ποιά ἡ χρησιμότητά τους; Πάνω σὲ αὐτό, ἡ πολυτονικὴ πτέρυγα προσπαθεῖ νὰ ἐφεύρει διάφορες ἐκδοχὲς τῆς χρησιμότητας, ἀπὸ τὴν ἀνάπτυξη τῆς γλωσσικῆς ἰκανότητας μέχρι τὴν καταπολέμηση τῆς δυσλεξίας. Στὸ μέλλον ἴσως προσθέσουν καὶ ὅτι κρατάει τὰ παιδιὰ μακρυὰ ἀπὸ τοὺς δρόμους.

  Μοῦ φαίνεται ἐντυπωσιακὴ ἡ τόση σύμπνοια στὸ ὅτι ἂν εἶναι νὰ ὑπερασπιστοῦμε ἢ νὰ ἐξωβελίσουμε ἕνα κομμάτι τοῦ πολιτισμοῦ μας θὰ τὸ κάνουμε μὲ βασικὸ (μόνο!) κριτήριο τὴν χρησιμότητα. Σὲ ποιό κομμάτι τῆς διαδρομῆς χάσαμε τὸν δρόμο ἀπὸ τὰ μάτια μας καὶ ἀποφασίσαμε ὅτι ὁ πολιτισμὸς εἶναι ἕνα λογιστικὸ δοῦναι καὶ λαβεῖν;

  Στὸ σχολεῖο δὲν διδασκόμαστε μόνο ἀρχαῖα. Διδασκόμαστε ἐπίσης λογοτεχνία καὶ ποίηση. Σὲ τί χρησιμεύει ἡ ποίηση ἢ ἡ λογοτεχνία; Θὰ μοῦ πεῖτε πὼς χρησιμεύουν στὸν ἐκπολιτισμό, στὴν διάπλαση τοῦ ἀτόμου κ.λπ. Πῶς τὸ πράττουν ὄμως αὐτό; Μὲ τὸ περιεχόμενό τους ἢ καὶ μὲ τὴ μορφή τους; Ἂν ἐφαρμόσουμε ἐδῶ τὰ ἐπιχειρήματα ποὺ διαβάζουμε ἐναντίον τοῦ πολυτονικοῦ (δὲν μεταφέρει ἀξιοποιήσιμη πληροφορία, τὸ περιεχόμενο μεταδίδεται καὶ χωρὶς τοὺς τόνους, κ.ο.κ.), τότε εἶναι σὰν νὰ λέμε ὅτι στὴν τέχνη μετράει μόνο τὸ περιεχόμενο. Εἶναι γνωστὸ πόσο ἀφελὴς εἶναι αὐτὴ ἡ ἄποψη ὅσο ἀφορᾶ στὴν τέχνη, ὥστε ἀκόμη καὶ ἕνας προοδευτικὸς μὲ δυσκολία θὰ τὴν ξεστόμιζε. Πόσο διαφορετικὴ εἶναι ὅμως ἀπὸ τὴν ἄποψη περὶ τῆς ἀχρηστίας τῶν τόνων ὡς κενῶν περιεχομένου ἢ τὴν ἄποψη πὼς ἡ διδασκαλία τῶν ἀρχαίων εἶναι περιττή, ἀφοῦ ἀρκεῖ νὰ μεταφράσουμε τὰ ἀρχαῖα κείμενα στὴν δημοτικὴ γιὰ νὰ μεταδώσουμε τὸ περιεχόμενό τους;

  Ἡ γλώσσα ὡς τέχνη, ὀμορφιὰ καὶ τέχνημα, ἡ μορφὴ καὶ ἡ μορφολογία της, ἔχουν κάποια σημασία γιὰ ἐμᾶς ἢ μᾶς ἀρκεῖ ἡ μετάδοση πληροφορίας; Ἂν μᾶς ἀρκεῖ τότε γιατί νὰ μὴν ἀφήσουμε ἐξ᾿ ὁλοκλήρου τὰ ἑλληνικὰ γιὰ τὰ ἀγγλικά; (Γνωρίζω φυσικὰ πὼς ὀρισμένοι δὲν θὰ εἶχαν καμμία ἀντίρρηση ἐπ᾿ αὐτοῦ. Δὲν μποροῦμε νὰ ἀπαγορεύσουμε σὲ κανέναν νὰ ἐπιθύμει γεμίσαι τὴν κοιλίαν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν κερατίων ὧν ἤσθιον οἱ χοῖροι). Ἀκόμα, φίλοι προοδευτικοί, εἶστε σίγουροι πὼς καὶ αὐτὴ ἀκόμα ἡ νέτη σκέτη μετάδοση περιεχομένου μπορεῖ νὰ ἐπιτευχθεῖ ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴν μορφή; Ὁ λόγος στὸν William Blake: «I have heard many People say, “Give me the Ideas. It is no matter what Words you put them into.” To this I reply, “Ideas cannot be Given but in their minutely Appropriate Words.”»

  Ὅ,τι ἰσχύει γιὰ τὶς λέξεις, ἰσχύει ἄραγε καὶ γιὰ τὰ στολίδια τους; Ὁ λόγος σὲ δικό μας ποιητή: «Ἡ πολυαιώνια παρουσία τοῦ Ἑλληνισμοῦ πάνω στὰ δῶθε ἢ ἐκεῖθε τοῦ Αἰγαίου χώματα ἔφτασε νὰ καθιερώσει μιὰν ὀρθογραφία, ὅπου τὸ κάθε ὠμέγα, τὸ κάθε ὕψιλον, ἡ κάθε ὀξεία, ἡ κάθε ὑπογεγραμμένη δὲν εἶναι παρὰ ἕνας κολπίσκος, μιὰ κατωφέρεια, μιὰ κάθετη βράχου πάνω σὲ μιὰ καμπύλη πρύμνας πλεούμενου, κυματιστοὶ ἀμπελῶνες, ὑπέρθυρα ἐκκκλησιῶν, ἀσπράκια ἢ κοκκινάκια, ἐδῶ ἢ ἐκεῖ, ἀπὸ περιστεριῶνες καὶ γλάστρες μὲ γεράνια» (Ὀδ. Ἐλύτης). Μεγάλη ἡ διαφορὰ ἀπὸ τὸν προοδευτικὸ ἢ τὸν ἐθνικὸ λόγο, ὅπου οἱ τόνοι πρέπει νὰ ἀποδείξουν τὴν ἀξία τους ἐργαζόμενοι, ὅπως οἱ κακομοίρηδες τοῦ Arbeit macht frei.

  Ὁ ὠφελιμισμός, ἐπὶ τοῦ θέματος, προοδευτικῶν καὶ ἐθνικῶν, σὰν νὰ λέμε (εὐρω)αριστερῶν καὶ δεξιῶν, δείχνει πὼς λίγο ἔχουν καταλάβει ἀπὸ τὰ μυστικὰ τῆς γλώσσας καὶ τὸ τί διακυβεύεται ἐδῶ. Εἶναι ἐνδιαφέρον νὰ παρατηρήσουμε ὅτι ἡ κυριαρχία τοῦ περιεχομένου ἐπὶ τῆς μορφῆς ἦταν τὸ κύριο χαρακτηριστικὸ τοῦ πάλαι ποτὲ σοσιαλιστικοῦ ρεαλισμοῦ. Περιέργως ὅμως, ἀποτελεῖ ταυτόχρονα τὸ κύριο χαρακτηριστικὸ τοῦ «ἀμερικάνικου ρεαλισμοῦ», δηλαδὴ τῆς κυρίαρχης σήμερα κουλτούρας, μὲ τὴν ἔμφασή της στὴ γραμμικὴ ἀφήγηση, τὰ dry facts, τὸ story-telling καὶ τὴν «οἰκονομία τῆς πληροφορίας».

  Ὅλα αὐτὰ μοῦ φέρνουν στὸ νοῦ ἐκεῖνο τὸν ἀρχαῖο μαθηματικὸ ὅπου ὅταν ὁ πλούσιος τὸν ὁποῖο ἐδίδασκε τὸν ρώτησε σὲ τί θὰ τοῦ χρησιμεύσουν ὅσα μαθαίνει, ἐκεῖνος φώναξε τὸν ὑπηρέτη του καὶ τοῦ εἶπε: «Βγάλε καὶ δώστου ἕναν ὀβολό, ἀφοῦ πρέπει πάντα νὰ ἔχει κέρδος ἀπὸ ὅ,τι μαθαίνει».

• Γιάννης Γκέκας, Ἰδιωτικὸς ὑπάλληλος:
  
  Γεννήθηκα μετὰ τὴν καθιέρωση τοῦ μονοτονικοῦ συστήματος καὶ ἔτσι διδάχτηκα τὸ πολυτονικὸ... συνέχεια
• Ἀνδρέας Σταλίδης, Μαθηματικὸς - Ἀναλυτής:
  
  Δὲν θὰ ἀσχοληθῶ μὲ τοὺς λόγους ἐπαναφορᾶς τοῦ πολυτονικοῦ. Ὑπάρχουν ἐμπεριστατωμένες ἀναλύσεις ἀπὸ ἀξιόλογους ἀνθρώπους... συνέχεια
• Γιῶργος Βαλσάμης, Διευθυντὴς τοῦ ellopos.net:
  
  Ὁ πλοῦτος τῆς γλωσσικῆς μας παράδοσης δὲν σημαίνει μόνο περισσότερες λέξεις, ἀλλὰ... συνέχεια
• Κατερίνα Σωκρατίδου, Ὑπάλληλος σὲ ναυτιλιακὴ ἑταιρεία:
  
  Ἡ ἐφαρμογὴ τοῦ μονοτονικοῦ μέ βρῆκε μαθήτρια Γυμνασίου ποὺ σημαίνει ὅτι εἶχα ἤδη διδαχθεῖ τὸ πολυτονικὸ σύστημα γιὰ 7 χρόνια. Στὴν ἀρχὴ... συνέχεια
• Νῖκος Θεοδώρου, Μαθηματικός:
  
  Μὲ τὸ πολυτονικὸ σύστημα ἦρθα σὲ ἐπαφὴ ἀρκετὰ μικρός, στὰ χρόνια τοῦ Δημοτικοῦ, ὅταν ἡ μητέρα μου,... συνέχεια
• Ἰακὼβ Δ. Ἀδάμης (Jacob J. Adams), Μαθητὴς λυκείου στὶς Η.Π.Α.:
  
  Ὁ κόσμος μας εἶναι κόσμος πολλαπλῶν ἐπιλογῶν. Ἐπιλέγουμε τί θὰ φᾶμε καὶ τί θὰ φορέσουμε. Ἐπιλέγουμε τὰ ἐπαγγέλματά μας καὶ τὰ χόμπυ μας.... συνέχεια
• Χατζηνικολάου Δημήτριος, Καθηγητὴς ἀγγλικῆς:
  
  Γιατί δὲν ἐγκρίνω τὴν μονότονο καὶ ἀπνευμάτιστο γραφή.... συνέχεια
• Αὐγουστῖνος Τσιριμῶκος, Δημοσιογράφος:
  
  Ἀνήκω στὴ γενιὰ ποὺ διδάχτηκε τὸ πολυτονικό σὲ ὅλες τὶς βαθμῖδες τῆς ἐκπαίδευσης, ἀφοῦ καὶ τὰ φοιτητικά μου χρόνια... συνέχεια
• Νικόλαος Παπαδόπουλος, Καθηγητὴς Φυσικῆς Ἀγωγῆς:
  
  Ὁδεύω αἰσίως πρὸς τὴν πέμπτη δεκαετία τῆς ζωῆς μου. Εἶμαι καθηγητὴς φυσικῆς ἀγωγῆς.... συνέχεια
• Ἀρχιμήδης Ἀναγνώστου, Ἰατρὸς-εἰδικευόμενος Μικροβιολόγος:
  
  Ἐμένα τὸ μονοτονικὸ μὲ βρῆκε στὴν τρίτη γυμνασίου ἀλλὰ ποτὲ δὲν τὸ συμπάθησα. Νὰ πῶ τὴν ἁμαρτία μου,... συνέχεια
• Ἰωάννης Βαμβακᾶς, Φυσικὸς στὸ Ἑλληνικὸ Κέντρο Θαλασσίων Ἑρευνῶν:
  
  Μεταξὺ 1975 καὶ 1977 ὁ καθηγητὴς Χρῆστος Γιανναρᾶς ἐπιφυλλογραφοῦσε στὴν Ἀθηναϊκὴ ἐφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ». Σ᾿ ἕνα του ἄρθρο,... συνέχεια
• Δημήτρης Σ. Ταμπάογλου, Ἠλεκτρονικὸς Μηχανικός:
  
  Τὸ μονοτονικὸ ὅπως εἶναι γνωστὸ πέρασε στὴν Ἱστορία τῆς Γραφῆς τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας μὲ ἐμβόλιμο νομοσχέδιο, νύχτα... συνέχεια
• Μαρία Κονταρίνη, Συνταξιοῦχος Ἰδιωτικὴ Ὑπάλληλος:
  
  Ὁ ἱστοχῶρος σας μὲ εὐχαρίστησε ἰδιαίτερα. Βέβαια ὑπάρχουν κάποιοι καθηγητὲς, συγγραφεῖς ποὺ ὑποστηρίζουν σθεναρὰ τὸ πολυτονικό. Εἶναι ἐνθαρρυντικὸ ἀλλὰ... συνέχεια
• Δημήτρης Ἀρμάος, Καθηγητὴς φιλόλογος, ἐπιμελητής, ποιητής, δοκιμιογράφος:
  
  Δὲν ἔχω κάτι νὰ προσθέσω σὲ ὅσα ἔχουν γραφτεῖ ὑπὲρ τοῦ πολυτονικοῦ καὶ ἔχετε συγκεντρώσει στὸν ἱστοχῶρο σας. Ὅσο γιὰ τὶς ἐμπειρίες μου, δὲν ὑπῆρξαν τραυματικές:... συνέχεια
• Γιάννης Φλυτζάνης, Φοιτητὴς Νομικῆς:
  
  Ὅταν πῆγα σχολεῖο ἕνα μέρος τῆς ἱστορικῆς ὀρθογραφίας τῆς ἐλλληνικῆς γλώσσας (ἤγουν τὸ πολυτονικὸ) εἶχε πλέον παύσει νὰ διδάσκεται. Ἡ ἀγάπη μου ὅμως γιὰ τὰ ἀρχαία ἑλληνικὰ... συνέχεια
• Ἀθηνᾶ Ἀντωνιάδου, Πτυχιοῦχος στὴν Συντήρηση Ἀρχαιοτήτων:
  
  Πρὶν ἀπὸ δώδεκα χρόνια, καὶ ἐνῷ ὁ μεγάλος μου υἱὸς ξεκινοῦσε τὸ νηπιαγωγεῖο, μὲ τρόμο ἀνακάλυψα πὼς παρουσιάζει μαθησιακὲς δυσκολίες, δυσλεξία.... συνέχεια