Πρὶν μερικὰ χρόνια ἄνοιξα μία ἑλληνικὴ ἐφημερίδα καὶ ἔμεινα ἔκπληκτος: οἱ περισσότεροι τόνοι καὶ τὰ πνεύματα ποὺ εἶχα μάθει στὶς σπουδὲς ἀρχαίων ἑλληνικῶν ποὺ ἔκανα εἶχαν ἐξαφανισθεῖ. Ἔτσι ἔμαθα τὴν ὕπαρξη τῆς κυβερνητικῆς μεταρρύθμισης τῆς ἑλληνικῆς γραφῆς.
Δὲν ἔμαθα ποτὲ νὰ μιλάω νέα ἑλληνικὰ ἀλλὰ δὲν μπορῶ νὰ πιστέψω ὅτι οἱ τόνοι εἶναι πλέον ἄχρηστοι γιὰ τὴν ἀνάγνωση ἑνὸς νεοελληνικοῦ κειμένου!
Ἐκτὸς αὐτοῦ ἀναρωτιέμαι ἂν ἡ ἔλλειψη τόνων ἀπὸ τὶς λέξεις δὲν προκαλεῖ προβλήματα ὁμωνυμίας. Θυμᾶμαι τοὺς φιλολόγους καθηγητές μου νὰ ἐπιμένουν στό: «προσέχτε, μὴν μπλέκετε τὸ «ἡ» (ἄρθρο) μὲ τὸ «ἥ» (προσωπικὴ ἀντωνυμία) μὲ τὸ «ἢ» (διαζευκτικὸς σύνδεσμος) μὲ τὸ «ἦ» (= ἤμουν). Μὴ μπλέκετε τὸ «εἶναι» μὲ τὸ «εἷναι» (= ἐστάλη, τοῦ ρήματος ἵημι)· «ἰέναι» (= νὰ πηγαίνεις) καὶ «ἱέναι» (= νὰ στέλνεις).» Ἡ λίστα αὐτὴ μποροῦσε νὰ εἶναι πολὺ μακρύτερη! Δὲν ὑπάρχουν πιὰ τέτοια παραδείγματα στὰ νέα ἑλληνικά; Ἀμφιβάλλω!
Τὰ διακριτικὰ σημεῖα ἐπινοήθηκαν γιὰ νὰ βοηθήσουν στὴν ἀνάγνωση καὶ ὁ,τιδήποτε φτιάχθηκε μὲ αὐτὸ τὸν σκοπὸ εἶναι πολὺ χρήσιμο. Ἡ Γαλλικὴ Ἀκαδημία δὲν παύει νὰ διακηρύσσει ὁτι ἀντίθετα μὲ τὶς φῆμες ποὺ ἐπικρατοῦν, οἱ τόνοι τῶν γαλλικῶν πρέπει νὰ μπαίνουν καὶ στὰ κεφαλαῖα γιὰ νὰ διευκολύνουν τὴν ἀνάγνωση· πρέπει νὰ γράφουμε «École» καὶ ὄχι «Ecole»!
Ἀλλὰ τὰ διακριτικὰ σημεῖα δὲν χρησιμεύουν μόνο στὴν ἀνάγνωση, ἀλλὰ ἀποτελοῦν ἐπίσης τὴν μνήμη τῆς γλώσσας: πρὶν πολὺ καιρὸ κάποια γράμματα χάθηκαν ἀπὸ τὸ ἑλληνικὸ ἀλφάβητο ἀλλὰ ἄφησαν ἴχνη στὶς λέξεις· π.χ. τὸ «οἴδα» (= ἤξερα) προέρχεται ἀπὸ ἕνα παλαιότερο «ϝοίδα» ποὺ κάνει ξεκάθαρη τὴν σχέση του μὲ τὸ σανσκριτικὸ veda. Μοῦ εἶναι ἀδιανόητο κάποιοι τόνοι τῶν γαλλικῶν νὰ χαθοῦν κάποια μέρα, παρ᾿ ὅλο ποὺ φωνολογικὰ ἡ ἐπίδρασή τους εἶναι ἀμελητέα, γιατὶ πρόκειται γιὰ ἴχνη γραμμάτων ποὺ ἔφυγαν, ὅπως στὶς λέξεις hôtel ἢ hôpital ὄπου ὁ τόνος προέρχεται ἀπὸ ἕνα παλαιότερο s ποὺ ἐμφανίζεται ἀκόμα στὶς λέξεις hospitalité, hospice, κ.λπ. Καὶ πῶς νὰ ἐξηγήσουμε τὸ h στὴ λέξη rhododendron χωρὶς νὰ ἀναφερθοῦμε στὴν δασεία τοῦ ρό; Τὰ ἑλληνικὰ δὲν εἶναι μόνο ἡ γλώσσα τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ ἀλλὰ ἀποτελοῦν καὶ μεγάλο μέρος τοῦ εὐρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ!
Κατέληξα νὰ γίνω σανσκριτολόγος καὶ μελέτησα τὰ κείμενα τοῦ Ἱνδικοῦ πολιτισμοῦ. Στὴν ἀρχαία ἐποχὴ οἱ σοφοὶ ἔλεγαν ὅτι μία γραφὴ πρέπει νὰ ἀντικατοπτρίζει ὅλα τὰ φωνήματα τῆς γλώσσας γιὰ νὰ εἶναι ἄξια λόγου. Καὶ δημιούργησαν ἀλφαβητικὲς γραφὲς γιὰ τὶς ἱνδικὲς γλῶσσες—πιθανότατα νὰ δημιούργησαν καὶ ὅλα τὰ ἀλφάβητα τῆς νοτιοανατολικῆς Ἀσίας—: περίπου πενήντα γράμματα καὶ οἱ ἀπαραίτητοι κανόνες γιὰ τὴν δημιουργία συνδέσμων ἔφταναν γιὰ νὰ πετύχουν τὸν σκοπό τους. Καὶ σήμερα ἀκόμα, οἱ ἱνδικὲς γλῶσσες χρησιμοποιοῦν αὐτὲς τὶς γραφὲς καὶ μπορεῖτε νὰ δεῖτε στὶς ἐπιγραφὲς κάποιες λέξεις μεταγραμματισμένες ἀπὸ τὰ ἀγγλικά: διαβάζοντάς τις ἀποκτᾶτε ἀκριβῶς τὴν προφορὰ τῶν Ἱνδῶν ὅταν μιλᾶνε ἀγγλικά! Ὁ σκοπὸς τῶν παλιῶν αὐτῶν σοφῶν ἐπέτυχε καὶ σήμερα κανεὶς δὲν παραπονιέται γιὰ τὰ πενήντα γράμματα καὶ τοὺς κανόνες τῶν συνδέσμων... (Μτφρ ἀπὸ τὰ ἀγγλικά: ΓΧ)