Ἀπόψεις - Μαρτυρίες

Μεταξὺ 1975 καὶ 1977 ὁ καθηγητὴς Χρῆστος Γιανναρᾶς ἐπιφυλλογραφοῦσε στὴν Ἀθηναϊκὴ ἐφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ». Σ᾿ ἕνα του ἄρθρο, ποὺ ἔχει τίτλο «Ἡ νεοελληνικὴ γλῶσσα καὶ τὰ ἀρχαῖα κείμενα», ἔγραφε τὸ ἑξῆς προφητικό: «... Καὶ ἴσως μεθαύριο πεισθοῦμε ὅλοι ὅτι ἡ οἰκονομία τῆς χώρας ἐπιβαρύνεται ὑπερβολικὰ ἀπὸ τὴ χρήση τῶν τόνων καὶ τῶν πνευμάτων στὴ γλώσσα μας καὶ σπεύσουμε νὰ τὰ καταργήσουμε, ἀφοῦ τὰ κριτήριά μας γιὰ τὴ γλώσσα εἶναι μόνο χρησιμοθηρικὰ...» Λίγα χρόνια ἀργότερα, καὶ συγκεκριμένα τὸ 1981, ἡ πρόβλεψη αὐτὴ βγῆκε ἀληθινή. Ὁ πανταχοῦ Ἑλληνισμὸς ὑπέστη ἕνα εἶδος πολιτιστικοῦ καὶ πολιτισμικοῦ «σόκ» πού, κατὰ τὴν γνώμη μου, μπορεῖ νὰ ὀνομαστῇ «μιὰ μικρὴ Μικρασιατικὴ Καταστροφή». Γιὰ ὅσους θεωροῦν ὑπερβολικὴ τὴν παρομοίωσή μου, νὰ ὑπενθυμίσω πὼς ἡ μικρογράμματη πολυτονικὴ γραφὴ πρωτοεμφανίζεται κατὰ τὴν Ἑλληνιστικὴ περίοδο, ὅταν ὁλόκληρος ὁ τότε γνωστὸς κόσμος ἐπικοινωνοῦσε στὰ ἑλληνικά. Ἡ ἑλλαδικὴ κυβέρνηση τοῦ 1981 τόλμησε νὰ ἀπεμπολίσῃ δύο χιλιετίες πολυτονικῆς γραφῆς καί, κυριολεκτικά, ἐν μιᾷ νυκτὶ νὰ ἐπιβάλῃ τὸ μονοτονικὸ σύστημα γραφῆς.

Τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ἥμουν μαθητὴς λυκείου καὶ ὄχι ἀρκετὰ συνειδητοποιημένος περὶ τὰ πολιτικά. Ἐν τούτοις θυμᾶμαι ὅτι μὲ ἐνόχλησε πολὺ ποὺ πέρασε αὐτὴ ἡ ἀλλαγὴ χωρὶς νὰ ἐρωτηθῇ ὁ λαός. Πιὸ πολὺ μὲ πείραξε καὶ σὲ προσωπικὸ ἐπίπεδο γιατὶ εἶχα ταλαιπωρηθεῖ ἱδιαίτερα στὸ δημοτικὸ γιὰ νὰ μάθω νὰ τονίζω σωστά καὶ τώρα ὅλη αὐτὴ ἡ ταλαιπωρία θὰ πήγαινε χαμένη. Στὴν ἀρχή, ἐντελῶς αὐθόρμητα, δὲν ἀκολούθησα τὸ νέο σύστημα. Ἡ πρώτη ἐνσυνείδητα «ἀντιστασιακή» μου πράξη συνέβη κατὰ τὴν διάρκεια τῶν πανελληνίων ἐξετάσεων, ὅταν ἀποφάσισα νὰ γράψω ἔκθεση στὸ πολυτονικό, ἂν καὶ τὸ Ὑπουργεῖο Παιδείας καὶ Θρησκευμάτων δὲν εἶχε ἀκολουθήσει αὐστηρὴ γραμμή. Ἡ δεύτερη «ἀντιστασιακή» μου πράξη ἔλαβε χώρα μετά τὰ φοιτητικὰ χρόνια, στὸ στρατό, ὅταν ἔπεσε στὰ χέρια μου ἡ «Αιολικὴ Γῆ» τοῦ Ἠλία Βενέζη. Γιὰ πρώτη φορὰ παρατήρησα τὴν ὕπαρξη καὶ χρήση τῆς βαρείας στὸ κείμενο· ὡς τότε τὴν ἔβλεπα στὰ κείμενα ἀλλὰ δὲν τὴν «ἔβλεπα». Ἀπὸ τότε ἡ βαρεία ἔγινε ὁ ἀγαπημένος μου τόνος τὸν ὁποῖο κατανόησα πολὺ ἀργότερα ὅταν ἄρχισα νὰ μαθαίνω βυζαντινὴ μουσική. Στὴν συνέχεια ἔφυγα γιὰ τὶς ΗΠΑ γιὰ μεταπτυχιακὲς σπουδὲς ἀπ᾿ ὅπου καὶ ἐπέστρεψα τὸ 2001. Ὅλα αὐτὰ τὰ χρόνια γιὰ μένα δὲν ὑπῆρξε ἄλλο σύστημα γραφῆς ἀπὸ τὸ πολυτονικό. Ἐπιστρέφοντας μετέφρασα τὸ βιογραφικό μου στὰ ἑλληνικά, καὶ βέβαια δὲν τίθετο θέμα σὲ τί σύστημα θὰ ἐγράφετο. Ἡ πρώτη μου ἔκπληξη ἦλθε τὴν στιγμὴ ποὺ μοῦ τὸ ἐπέστρεψαν ἀπὸ κάποιο ἰνστιτοῦτο ὅπου τὸ εἶχα καταθέσει μὲ τὴν παράκληση νὰ ξαναγραφῇ στὸ μονοτονικό. Ἦταν ἡ πρώτη φορὰ ποὺ ὑπέκυπτα καὶ ἔκανα κάτι ἐνάντια στὰ πιστεύω μου. Τελικὰ ἔχω καταλήξει νὰ ἀκολουθῶ ἕναν κανόνα ὅσο πιὸ πιστὰ γίνεται: «Ὅποιο ἔγγραφο περιέχει τὴν ὑπογραφή μου θὰ εἶναι γραμμένο στὸ πολυτονικὸ σύστημα».

Τελειώνοντας, θὰ ἤθελα νὰ σᾶς εὐχαριστήσω γιὰ τὴν προσπάθεια ποὺ καταβάλλετε γιὰ νὰ γνωστοποιήσετε τοὺς λόγους γιὰ τοὺς ὁποίους τὸ πολυτονικὸ εἶναι τὸ σωστὸ σύστημα γραφῆς.

Μὲ πολὺ ἐκτίμηση,

Ἰωάννης Ἀθανασίου Βαμβακᾶς