Ἑλληνικά   English  
Title

Ἡ μονοτονικὴ πνευματικὴ παρακμὴ τοῦ Ἑλληνισμοῦ

[τοῦ Χρήστου Μαλεβίτση, ἀπὸ τὸ βιβλίο «Τὰ μῆλα τῶν Ἑσπερίδων, Τομὲς στὴ συνείδηση τῆς ἐποχῆς μας», ἐκδόσεις Imago, σειρὰ ε' Στοχασμὸς / 2, 1984.]

Ἡ ἰδέα τοῦ μονοτονικοῦ κυκλοφοροῦσε ἀρκετὲς δεκαετίες ἀνάμεσά μας, ἀβλαβὴς ὅσο ἦταν μιὰ ἰδέα μεταξὺ τῶν ἰδεῶν, ὥστε νὰ τὴ συνηθίσουμε, ὅπως συνηθίζομε τοὺς ἐχθρούς μας στὰ σύνορα. Ὥσπου ἦρθε ἡ ἀποφράδα ἡμέρα ποὺ ἡ ἰδέα τούτη ἔγινε νόμος τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους. Καθὼς διαβάζαμε τὸν νόμο σχίστηκαν οἱ σάρκες μας· ρῖγος διέτρεξε τὴν ὕπαρξή μας, φρικίαση συντελειακή, ὡσὰν αὐτὴ ποὺ θὰ νιώθαμε ἂν βλέπαμε νὰ γκρεμίζεται ὁ Παρθενώνας.

Καὶ τὸ φρικτὸ δὲν εἶναι ποὺ μπορεῖ νὰ γκρεμιστεῖ ὁ Ναὸς τῆς Ἀθηνᾶς. Εἶναι στὴ μοίρα τῶν πραγμάτων, κάποτε να καταρρέουν. Τὸ φρικτὸ εἶναι, ὁ πέριξ λαὸς νὰ βλέπει τὴν κατάρρευση καὶ νὰ ἀδιαφορεῖ ἢ νὰ νιώθει ἀνακούφιση. Θὰ πεῖ κανεὶς πὼς κι αὐτὸ ἐγγράφεται στὴ μοίρα τῶν ἀνθρώπων, οἱ πολιτισμοί τους νὰ καταρρέουν. Μόνο ποὺ ὁ ἄνθρωπος ἔχει τὸ προνόμιο νὰ μὴν ἐνδίδει σ᾿ αὐτὴ τὴν κατάρρευση, νὰ ἀντιστέκεται. Ὁ πολιτισμὸς δὲν ὑπόκειται στοὺς νόμους τῆς βαρύτητας ἀμετακλήτως· ὁ πολιτισμὸς δὲν ὑπακούει στοὺς νόμους τῆς φύσεως, ἀλλὰ στοὺς νόμους τῆς ἐλευθερίας τοῦ πνεύματος. Οἱ ἄνθρωποι μποροῦν νὰ ἀποφασίσουν νὰ μὴν ἀφήσουν τὸ πνευματικό τους οἰκοδόμημα νὰ καταρρεύσει. Αὐτὴ τὴν ἀπόφαση εἶχε πάρει ὁ Ἑβραϊκὸς λαός. Καὶ τὸ ἐπέτυχε. Ἰδοὺ τὸ ἐκπρεπὲς παράδειγμα.

Ὅπως δὲν ὑπάρχουν ἐπιχειρήματα ὑπὲρ ἢ κατὰ τῆς κατεδαφίσεως τοῦ Παρθενῶνος, ἔτσι δὲν ὑπάρχουν ἐπιχειρήματα ὑπὲρ ἢ κατὰ τοῦ μονοτονικοῦ. Τὸ ζήτημα δὲν ἔπρεπε νὰ τεθεῖ καθόλου. Καὶ κανένας μεγάλος λαὸς δὲν ἔθεσε παρόμοιο θέμα, ὅσο ἐπαναστατικὸς καὶ ἂν ἦταν. Διότι οἱ αὐθεντικὲς ἐπαναστάσεις, καὶ ὄχι οἱ ψεύτικες, εἶναι πράξεις φωτισμοῦ, καὶ ὁ φωτισμὸς δὲν ἔχουν ὅρια. Ἀλλὰ τότε πρόκειται γιὰ ἐπιδρομὴ σκοτισμένων συνειδήσεων.

Κι ὡστόσο, ἡ κατεδάφιση τοῦ τονικοῦ συστήματος πραγματοποιήθηκε μὲ ἐπιχειρήματα. Ὅτι τὸ ἐπινόησαν οἱ Ἀλεξανδρινοί. Βεβαίως. Ἀλλὰ οἱ λόγοι ποὺ τοὺς ὁδήγησαν σ᾿ αὐτὴ τὴν ἐπινόηση ἐξακολουθοῦν νὰ ἰσχύουν. Καὶ ἐξ ἑτέρου, ἂν πρὶν ἀπὸ τοὺς Ἀλεξανδρινοὺς δὲν ὑπῆρχαν τόνοι, τότε καὶ πρὶν ἀπὸ τὸν Περικλῆ δὲν ὑπῆρχε ὁ σημερινὸς Ναὸς τῆς Ἀθηνᾶς — εἶναι αὐτὸ ἐλαφρυντικὸ γιὰ τὴν κατεδάφισή του;

Ἀλλὰ εἴπαμε. Τὰ ἐπιχειρήματα εἶναι περιττά. Ὑπάρχουν ἐπιχειρήματα ὑπὲρ καὶ κατὰ τῶν πάντων. Ὅλα τὰ ἐγκλήματα διαπράττονται μὲ ἐπιχειρήματα. Ἡ ζωὴ τοῦ πνεύματος δὲν ἐξεκίνησε ἀπὸ ἐπιχειρήματα οὔτε λήγει μὲ ἐπιχειρήματα. Ἢ ὑπάρχει ζωὴ τοῦ πνεύματος ἢ δὲν ὑπάρχει. Καὶ ὅταν νομοθετοῦμε τὴν κατάργηση τῶν ἀλεξανδρινῶν τόνων, ἁπλῶς μαρτυροῦμε ὅτι ἔπαψε ἡ πνευματικότητα νὰ συνιστᾶ στοιχεῖο ζωῆς τῶν νεοελλήνων. Τονίζομε ὡστόσο μὲ ἔμφαση πὼς δὲν πρόκειται γιὰ τὰ σημεῖα τῶν λέξεων. Πρόκειται γιὰ τὰ σημεῖα τῶν καιρῶν.

Προτοῦ ὅμως πᾶμε πρὸς τὰ σημεῖα τῶν καιρῶν, πρέπει νὰ ἐξετάσομε τὴ νομιμότητα τῆς πράξεως. Ἡ Βουλὴ τῶν Ἑλλήνων ἔχει ἀπεριόριστες νομοθετικὲς ἁρμοδιότητες; Ἡ καταμέτρηση ὀλίγων ψήφων ὀλίγων Ἑλλήνων σὲ ὀλίγο χρόνο μπορεῖ νὰ καταργήσει τὰ δημιουργήματα των χιλιετιῶν καὶ νὰ δεσμεύσει ὅλες τὶς μελλοντικὲς γενεὲς τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους; Ἡ Βουλὴ τῶν Ἑλλήνων, ποὺ δὲν διαθέτει τὸ νόμιμο δικαίωμα νὰ τροποποιήσει τὶς θεμελιώδεις διατάξεις τοῦ Συντάγματος τοῦ 1975, ἔχει τὸ νόμιμο δικαίωμα νὰ τροποποιήσει θεμελιώδεις τρόπους γραφῆς τῆς γλώσσας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους, ποὺ ἱδρύθηκαν δυὸ χιλιάδες χρόνια πρίν;

Ὅλες οἱ σύγχρονες εὐρωπαϊκὲς γλῶσσες, οἱ ὁποῖες γιὰ νὰ πλουτισθοῦν δανείστηκαν χιλιάδες λέξεις ἀπὸ τὴν ἀρχαία Ἑλληνική, στὶς ἑλληνικὲς δασυνόμενες λέξεις ἔθεσαν στὴν ἀρχὴ τὸ h, γιὰ νὰ δηλώσουν τὴν ἀρχαία δασεῖα προφορά, ὅπως ἔκαμαν καὶ οἱ Ἀλεξανδρινοὶ ἄλλοτε. Θὰ ἔπρεπε τουλάχιστο νὰ περιμένουμε νὰ ξεσηκωθοῦν πρῶτοι οἱ ξένοι ἐναντίον τῆς δουλείας τοῦ h, νὰ τὸ ἐξαλείψουν ἀπὸ τὰ λεξικά τους, καὶ κατόπιν νὰ ἀρχίσομε νὰ τὸ σκεφτόμαστε καὶ ἐμεῖς. Ἀλλὰ βεβαίως, ὁποία προσβολὴ θὰ ἦταν γιὰ τοὺς λαοὺς ποὺ μετέχουν στὴν Ἑλληνικὴ παιδεία μιὰ τέτοια ἰδέα. Γι᾿ αὐτὸ καὶ κανένας τους δὲν τὸ τόλμησε, ἀλλὰ οὔτε καὶ τὸ διανοήθηκε.

Ἐμεῖς καὶ τὸ διανοηθήκαμε καὶ τὸ τολμήσαμε. Τὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος θὰ πρέπει νὰ νιώθει ἀνεξιλέωτα ταπεινωμένο, ὅταν οἱ ξένοι σέβονται βαθύτατα καὶ ἀστασίαστα σημεῖα τοῦ δικοῦ μας γραπτοῦ λόγου, ποὺ ἐμεῖς τὰ ἀπεμπολήσαμε ὅλως ἀφρόνως.

Κι ὡστόσο, τὴν κατάργηση τῶν τόνων καὶ τῶν πνευμάτων, ποὺ συνιστᾶ ρῆγμα ὀλέθριο γιὰ τὴν Ἑλληνικὴ παιδεία, καὶ ἠθικὴ μείωση τοῦ νέου Ἑλληνισμοῦ ἔναντι τῶν λαῶν ποὺ μετέχουν στὴν Ἑλληνικὴ παιδεία καὶ τιμοῦν τὴ γλώσσα μας πολὺ περισσότερο ἀπὸ ἐμᾶς, θὰ τὴν ἐδεχόμασταν ἑκόντες ἄκοντες, ἂν ἐπρόκειτο μόνον περὶ αὐτοῦ. Ἀλλὰ δὲν πρόκειται μόνον περὶ αὐτοῦ. Πρόκειται γιὰ ρῆγμα ὀλετήριο σ᾿ αὐτὴ τὴν ἴδια τὴν πνευματικότητα καὶ τὴν ψυχικότητα τοῦ νέου Ἑλληνισμοῦ. Μέσα στὸ ὁποῖο ἐντάσσεται καὶ τὸ ρῆγμα τὸ γλωσσικό. Συνεπῶς δὲν πρόκειται ἁπλῶς γιὰ τὰ σημεῖα τῶν λέξεων, ὅπως προεῖπα. Πρόκειται γιὰ σημεῖο καθολικῆς πνευματικῆς παρακμῆς. Αὐτὸ εἶναι τὸ σταυρικὸ σημεῖο. Πρόκειται γιὰ τὴν Μεγάλη Παρασκευὴ τοῦ Ἑλληνισμοῦ, τὴν χωρὶς ἐλπίδα ἀναστάσεως.

Δὲν ἀπορρίπτομε τὴν παλαιὰ σκευή, ἐπειδὴ ἔχομε νὰ ποῦμε κάτι τὸ ἐντελῶς νέο στὸν κόσμο, ὅπως ἀπέρριψε (ἐξωτερικά, ἔστω) ὁ Χριστιανισμὸς τὸν Ἑλληνισμό, ἀλλὰ τὴν ἀπορρίπτομε ἐπειδὴ δὲν ἔχομε τίποτε ἐντελῶς νὰ ποῦμε. Καὶ πολὺ περισσότερο δὲν θὰ μποροῦμε νὰ ποῦμε τίποτε μὲ τὴν ἀποψίλωση καὶ τὴν πτώχευση τῆς γλώσσας. Ὅλα αὐτὰ εἶναι σύνδρομα δυὸ ρευμάτων: τοῦ περιορισμοῦ τῆς ζωῆς τοῦ Ἔθνους στὴν πολιτική του ζωή, καὶ τοῦ περιορισμοῦ τῆς πνευματικότητας τοῦ Ἔθνους στὴν δημοσιογραφία. Ὅταν ἡ ζωη ἑνὸς λαοῦ εἶναι μόνον ἡ πολιτικὴ καὶ ὅταν τὸν πνεῦμα ἑνὸς λαοῦ εἶναι μόνον ἡ ἐφημεριδογραφία, τότε ἡ παρακμὴ τῆς ἐσωτερικότητας τοῦ λαοῦ εἶναι συντελεσμένη.

Γι᾿ αὐτὸ βλέπομε τὰ ὅσια καὶ τὰ ἱερὰ καὶ τὰ ἀπαραβίαστα καὶ ἡ κληρονομία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους νὰ ἐκποιοῦνται στὰ πολιτικὰ καὶ στὰ δημοσιογραφικὰ παζάρια. Μὲ πλειοδοσία. Διότι ὁ αὐριανὸς ἐπαναστάτης πρέπει να διαθέτει νεοφανὲς σύνθημα. Γιατί νὰ μὴν εἶναι ἡ κατάργηση τῆς ἱστορικῆς ὀρθογραφίας; Δίοτι ὁ μεθαυριανὸς ἐπαναστάτης πρέπει νὰ διαθέτει νεοφανέστερο σύνθημα. Γιατί νὰ μὴν εἶναι ὁ ἐκλατινισμὸς τῆς ἑλληνικῆς γραφῆς; Τὰ ἐπιχειρήματα ὑπάρχουν.

Τί θὰ ἀκολουθήσει ὁ νέος πολιτικός: τὴ μακροχρόνια καὶ ἐπίπονη ἐργασία ἀνορθώσεως Ἑλληνικῆς παιδείας σ᾿ αὐτὸν τὸν τόπο ἢ τὴν ἐντὸς μιᾶς ἡμέρας θέσπιση νομοθετήματος καταργήσεως «περιττῶν» πραγμάτων; Σάμπως ὅλος ὁ πνευματικὸς πολιτισμὸς δὲν εἶναι «περιττός»; Ἀρκεῖ νὰ κάνομε τὴν «ἐπιλογή» μας. Μποροῦμε νὰ ζήσομε καὶ χωρὶς μουσικὴ καὶ χωρὶς ποίηση καὶ χωρὶς φιλοσοφία, ἀκόμη καὶ χωρὶς ἔναρθρο λόγο. Μποροῦμε νὰ ζήσομε καὶ χωρὶς τὴν ἑλληνικότητά μας. Τόσοι καὶ τόσοι δὲν εἶναι Ἕλληνες, χάθηκε ὁ κόσμος χωρὶς τὸν ἑλληνισμό μας; Ἡ φελλαχοποίηση ἑνὸς ἱστορικοῦ λαοῦ δὲν εἶναι πρὸς θάνατο! Ἰδοὺ ἔργο λαμπρὸ ποὺ ἀναμένει τοὺς αὐριανοὺς ἐμπνευσμένους πολιτικούς.

Οἱ μεταρρυθμίσεις γίνονται γιὰ τὴν ἀναρρύθμιση καὶ ὄχι γιὰ τὴν ἀπορρύθμιση τῶν ἀξιῶν. Ἡ συνέχεια καὶ ὄχι ἡ ρήξη μὲ τὸ παρελθὸν εἶναι ὁ νόμος τῆς ζωῆς τοῦ πνεύματος. Ἂν εἶναι νὰ ὑπάρξει ζωὴ τοῦ πνεύματος.

KIPEPOS Banner
Ἄνοιγμα καὶ τῶν δύο πλευρῶν